بررسی تأثیر هوازدگی بر هیدروژئوشیمی رودخانه‌های زهکش‌کننده سنگ‌های آتشفشانی (مطالعه موردی: رودخانه بیدخوان واقع در جنوب‌شرق بردسیر کرمان)

چکیده رودخانه بیدخوان کالدرای آتشفشان غیرفعال بیدخوان را زهکش می­کند که در 40 کیلومتری جنوب­شرق بردسیر کرمان واقع شده است. هدف این تحقیق تعیین منشأ عناصر و ترکیبات محلول در آب و ارزیابی تأثیر هوازدگی شیمیایی بر کیفیت آب آن است. بدین منظور تعداد 12 نمونه از نقاط مختلف مسیر این رودخانه برداشت و هدایت الکتریکی (EC)، pH و درجه حرارت آن­ها در صحرا و غلظت یون­های اصلی و چند فلز سنگین با روش­های استاندارد آزمایشگاهی تعیین گردید. پس از کنترل صحت و دقت نتایج آنالیز، از نـمودار پایپر، نسبت­های یونی و تـکنیک­های آماری (آنالیز چند­متغیره، آنالیز خوشه­ای و ماتریس همبستگی) برای تحلیل و تفسیر داده­ها استفاده شد. برمبنای آن، تمامی نمونه­ها در محدوده آب­های با سختی موقت قرار داشته و تیپ آ­ن­ها بی­کربناته کلسیک و بی­کربناته منیزیک می­باشد. نسبت­های یونی هوازدگی سیلیکات را نشان می­دهند. در تفسیر فاکتورها، کاتیون­های لیتیم، استرانسیم، باریم، کلسیم، سدیم و منیزیم و آنیون­های بی­کربنات، سولفات و کلرید در فاکتور 1 قرار گرفتند که منشأ کاتیون­ها هوازدگی سیلیکات، منشأ عمده کلرید آب باران، منشأ بی­کربنات گاز دی­اکسید­کربن هوا و خاک و منشأ سولفات آب باران و احتمالاً تا حدی هوازدگی پیریت در نظر گرفته می­شود. آهن، منگنز و آلومینیوم هر سه در فاکتور 2 قرار دارند که به­معنی منشأ یکسان است (هوازدگی سیلیکات­های تیره). لذا منبع اصلی کاتیون­های اصلی و فلزات سنگین هیدرولیز سیلیکات­های منطقه است. براساس ترکیب شیمیایی آب، هم سیلیکات­های روشن و هم تیره، نقش داشته­اند. این امر با تنوع جنس سنگ­های تشکیل­دهنده این آتشفشان هماهنگی دارد.