بررسی تنوع ژنتیکی اکسشن‌هایی از رازیانه (Foeniculum vulgare) با استفاده از شاخص‌های کاریوتیپی

این تحقیق به‌منظور بررسی تنوع سیتوژنتیکی 16 اکسشن از گونه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare) در قالب طرح کاملا" تصادفی با 5 تکرار انجام شد. مطالعات کاریوتیپی نشان داد که تمامی اکسشن‌ها دیپلویید (2n=2x=22) بودند. از نظر فرم کروموزمی درون اکسشن‌ها تنوع مشاهده شد. در اکسشن‌های 14726­ (مرکزی)، 18615 (اردبیل) و 29667­ (قزوین)، 2 ماهواره و در بقیه اکسشن‌ها یک ماهواره مشاهده شد. طبق جدول دوطرفه Stebbins همه اکسشن‌های مورد بررسی به‎غیر از اکسشن 18615 (اردبیل) در کلاس 1A، قرار گرفتند و اکسشن 18615 (اردبیل) در کلاس 2A قرار داشت. اکسشن 24482‌ (هرمزگان) نسبت به سایر اکسشن‌ها دارای شاخص عدم تقارن درون­ کروموزومی کمتری بود. بنابراین از نظر تکامل کاریوتیپی ‌اکسشن 24482­ (هرمزگان) در درجه پائین‌تری از تکامل نسبت به سایر اکسشن‌ها قرار داشت و در اکسشن 18615 (اردبیل) کروموزوم­های نامتقارن­تری نسبت به بقیة اکسشن‌ها دیده شد و از نظر تکاملی در درجة بالاتری قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس تنوع معنی­داری را در بین اکسشن‌ها برای تمامی صفات کاریوتیپی نشان داد.­ با توجه به آزمون چند دامنه­ای دانکن اکسشن‌ها برای صفات مورد بررسی در دسته­های متفاوتی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نشان داد که دو مؤلفه اول به‎ترتیب 05/61 و 05/37 درصد از کل واریانس بین اکسشن‌ها را شامل می‌شوند. در مجموع 99 درصد از تنوع موجود بین اکسشن‌های مورد مطالعه با دو مؤلفه اول بیان شد. در پایان اکسشن‌های مورد بررسی با استفاده از تجزیه خوشه­ای گروه­بندی شدند و اکسشن‌ها در 4 گروه قرار گرفتند.