بررسی رشد و جذب عناصر معدنی پایهGF677 (هیبرید هلو و بادام) در واکنش به پتانسیل آب در غلظت های مختلف آگار در محیط کشت بافت گیاهی

سابقه و هدف: دسترسی و جذب عناصر توسط ریزنمونه به عنوان یک اصل مهم در کشت بافت گیاهی محسوب می‌شود. عامل محدود کننده حداکثر رشد بهینه گیاه، کافی نبودن دسترسی به مواد معدنی است. یک رابطه خطی بین رشد گیاه، جذب عناصر، پتاسیل آب محیط کشت و حرکت عناصر معدنی از طریق محیط کشت وجود دارد. رشد گیاهچه‌ها در شرایط محیط کشت بافت گیاهی با افزایش غلظت آگار به دلیل پتانسیل‌های گوناگون آبی که ایجاد می‌کند کاهش می‌یابد. با وجود اهمیت جذب مواد معدنی در شرایط محیط کشت بافت گیاهی که بخش مهمی برای رشد گیاهچه‌ها است، ولی تا به امروز، کنترل جذب عناصر معدنی و جنبه‌های حمل و نقل یون‌ها و نقش پتانسیل آب محیط کشت مواد معدنی کمتر مورد توجه بوده است. اما این پژوهش می‌تواند برای شناسایی بهتر تأثیر غلظت‌های مختلف آگار بر رشد و مقدار عناصر در دسترس ریزنمونه‌ها به کار رود.مواد و روش‌ها: برای تهیه ریزنمونه جوانه‌های یکساله پایه GF677 مورد استفاده قرار گرفتند. بعد از پرآوری، 3 ریزنمونه یکنواخت (حدود 20 میلی‌متر طول) در همان محیط کشت پرآوری با غلظت‌های مختلف آگار [صفر (به عنوان محیط مایع)، 3، 5، 7، 10 و 14 گرم بر لیتر] به مدت 6 هفته واکشت شدند. این پژوهش در قالب طرح کاملاً تصادفی (CRD) با 4 تکرار اجرا گردید. داده‌ها (پارامترهای رشد و عناصر معدنی) در پایان دوره آزمایش (هفته ششم) جمع‌آوری شدند. پس از جمع‌آوری داده‌ها، برای تجزیه و تحلیل آماری از نرم‌افزار MSTAT-C استفاده شد و مقایسه میانگین‌ها به کمک آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد انجام گرفت و نمودارها توسط نرم افزار Excel 2007 رسم گردیدند. یافته‌ها: نتایج نشان داد، پارامترهای رشد از قبیل وزن تر، وزن خشک، محتوای آب، تعداد شاخساره، ارتفاع شاخساره و تعداد برگ بطور معنی‌داری تا غلظت 5 گرم آگار افزایش یافتند. شاخص کلروفیل برگ در غلظت‌های بالای آگار نسبت به شاهد کمی کاهش یافت. بیشترین غلظت عناصر پر مصرف (N, P, K, Mg, Ca)و کم مصرف (Zn, Fe, Mn, Cu) در پتانسیل آبی 11/0- و 77/0- مگاپاسکال و کمترین غلظت عناصر در پتانسیل آبی 98/0- و 15/1- مگاپاسکال بدست آمد. پایه GF677 یک پایه توانا در جذب روی (Zn) بود. بیشترین ارتفاع گیاهچه‌ها در تیمار مایع و بهترین شرایط رشد و پرآوری در تیمار 3 و 5 گرم بدست آمد.نتیجه‌گیری: در این آزمایش غلظت بهینه آگار برای رشد و پرآوری گیاهچه‌های GF677 3 تا 5 گرم بود. در غلظت 3 گرم بیشترین سرعت پرآوری و در غلظت 5 گرم بهترین شرایط رشدی و پرآوری نسبت به غلظت های بالاتر آگار بدست آمد. البته در غلظت 3 گرم آگار برای جلوگیری از شیشه‌ای شدن بایستی ریزنمونه‌ها بلافاصله بعد از کشت و پرآوری به محیط جدید واکشت شوند و غلظت بالاتر از 7 گرم آگار در لیتر برای این گیاه توصیه نمی‌شود.