بررسی ساختار جو در زمان رخداد طوفان‌های تندری همراه با بارش شدید در شمال شرق ایران

به ‌منظور بررسی ساختار جو در زمان رخداد طوفان‌های تندری در مناطق شمال شرق ایران از آمار ۴ ایستگاه همدید در منطقه استفاده شد. داده‌های مدنظر این تحقیق ابتدا کدهای وضعیت هوای حاضر (WW) مخابره شدة ایستگاه‌های واقع در منطقه بود. در ادامه طوفان‌هایی بررسی شدند که برابر یا بالاتر از صدک نود و پنجم و نود و نهم میلی‌متر بارش داشته‌اند. پس از استخراج روزهای همراه با طوفان تندری با مراجعه به تارنمای مرکز ملی پیش‌بینی‌های محیطی و علوم جو (NCEP/NCAR) داده‌های ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار تراز دریا، نم ویژه، دمای هوا، رطوبت نسبی، مؤلفه‌های مداری و نصف‌النهاری باد دریافت شد. روی این داده‌ها یک تحلیل عاملی پایگانی انجام گرفت و پس از شناسایی عوامل، خوشه‌بندی و تیپ بندی روزهای همراه با طوفان تندری صورت گرفت. نتایج نشان داد ۱۲ عامل و ۴ تیپ در رخداد طوفان‌های تندری شمال شرق کشور در تراز میانی جو تأثیر دارند. دورة حاکمیت تیپ شمارة یک، فصل بهار؛ تیپ دو، زمستان و اواخر پاییز؛ تیپ سه، اواخر بهار و اوایل تابستان و تیپ چهارم در تابستان است. آرایش الگوهای فشار نیز نشان داد عامل اصلی رخداد طوفان‌های تندری در منطقه، ناوة عمیقی است که حاصل ریزش‌های سرد شمالگان یا عرضهای بالای جغرافیایی روی منطقه بود و یا بریدة کم‌فشاری که در شرق یا غرب ناحیة خزری مستقر شده و با ایجاد چرخندگی مثبت، رطوبت لازم را برای بارش‌های همرفتی فراهم کرده است.