بررسی شاخص های مورفومتری در حوزه آبخیز چهل چای استان گلستان با استفاده از GIS

حوضه آبخیز پهنه­ای است که تمامی رواناب ناشی از بارش باران و ذوب برف در آن پهنه، توسط یک رودخانه دریافت می‌شود. شناخت خصوصیات فیزیکی حوضه آبخیز از اولین گام‌هایی است که در بررسی مورفولوژیکی و هیدرولوژیکی مانند فرسایش و رسوب، مطالعه سیلاب و توسعه منابع آب و دیگر مسائل حوضه ضرورت دارد. بحث پارامترهای ژئومورفولوژیکی به دلیل تأثیری که در نفوذ رواناب دارند بسیار حائز اهمیت هست. هدف از این مطالعه، معرفی و بررسی برخی شاخص­های مورفومتری می­باشد که اخیرا در ژئومورفولوژی کمّی مورد استفاده قرار می­گیرند. بدین منظور شاخص­­های قدرت بردار(VRM)، نسبت سطح، موقعیت توپوگرافیکی (TPI)، انحنای دامنه و شاخص ناهمواری زمین (TRI) در حوضه آبخیز چهل­چای استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا اقدام به تهیه نقشه مدل رقومی ارتفاع منطقه مورد مطالعه گردید و سپس با استفاده از روابط مربوط به هر شاخص و هم چنین با استفاده از اکستنشن­های مربوطه در نرم افزار Arc GIS ، نقشه­های هر کدام از شاخص­های موردنظر تهیه گردید. با توجه به نتایج به دست آمده مقدار شاخص VRM برای منطقه مورد مطالعه صفر تا 478/0 محاسبه گردید. هم چنین حد پایین و بالای شاخص TPI که حالت گودی و برآمدگی را مورد تمایز قرار می‌دهد، به ترتیب 31/23- و 81/77 به دست آمد. شاخص TRI که به نوعی اختلاف ارتفاع یک پیکسل با هشت پیکسل اطراف خود می­باشد، صفر تا 68/170 و شاخص انحنای سطح 16/3- تا 96/3 محاسبه شد. پارامتر نسبت سطح که بیان کننده نسبت سطح واقعی منطقه به سطح هموار است، به ترتیب دارای حد  پایین و حد بالای یک و 55/2 می­باشد.