بررسی مبانی رعایت قواعد بشردوستانه توسط گروه‌های غیردولتی، از منظر اسلام و حقوق بشردوستانه بین‌المللی؛ مطالعه موردی وضعیت عراق و سوریه

در سال 2002 میلادی، سازمانی در عراق پایه‌گذاری شد که بعدها داعش نام گرفت. این گروه غیردولتی، با کنترل بخش قابل‌توجهی از قلمرو سرزمینیِ کشورهای سوریه و عراق، اقدام به عملیات تروریستی گسترده‌ای کرد. داعش که ماهیتاً گروهی تروریستی است برای رسیدن به اهداف خود از شیوه‌های تروریستی استفاده می‌کند. اقدامات داعش در عراق و سوریه از آن دسته اقدامات تروریستی موردی و پراکنده نیست که بتوان از طریق روش‌های مسالمت‌آمیز و راهکارهای قضاییِ مندرج در معاهدات ضد تروریسم، با آن مقابله نمود. با توجه به تعریف مندرج در ماده (2) 1 پروتکل دوم مصوب 1977، وضعیت سوریه و عراق تا پیش از پایان فعالیت داعش، در دسته مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی قرار می‌گرفته و لذا تحت حاکمیت قواعد حقوق بشردوستانه­ی مندرج در ماده 3 مشترک کنوانسیون‌های ژنو 1949 و پروتکل دوم آن می‌باشد. تروریسم، اصول اساسی و بنیادین بشریت که در حقوق بشردوستانه پیش­بینی شده است را نقض می‌کند. به همین دلیل در ماده 3 مشترک، ارتکاب رفتارهایی منع گردیده است که از مصادیق تروریسم محسوب می‌گردد. علاوه بر این، بند 2 ماده 4 پروتکل دوم صریحاً اعمال تروریستی را در مخاصمات مسلحانه­ی غیر بین‌المللی منع می‌کند. طرفین درگیری، مکلف به رعایت حقوق بشردوستانه­ی مقرر در کنوانسیون‌های ژنو و پروتکل الحاقی به آن هستند. با این حال، رفتارهای غیر انسانی و خلاف شئون بشریِ ارتکابی توسط داعش در سوریه و عراق، به­روشنی، نقض حقوق بشردوستانه توسط این گروه تروریستی را نشان می‌دهد. علاوه بر این، داعش که مدعی دولت اسلامی و اجرای قوانین اسلامی در دارالخلافه­ی عراق و شام است مرتکب اعمالی گردیده است که با هنجارها و قواعد اسلامی مطابقت ندارد.