بررسی معماری سبز در خانه‌های مسکونی در راستای همزیستی انسان با اکولوژی (مطالعه موردی: روستای ورکانه)

رشد سریع جمعیت و عدم توجه به طبیعت منجر به مصرف بیش ‌از حد سوخت‌های فسیلی و درنتیجه خسارت‌های جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست می‌شود. این موضوع به‌قدری اهمیت داشته که در معماری رویکردهای نوینی همچون معماری سبز ‌ایجاد شده است. تلاش در جهت طراحی خانه‌های سبز با بهره‌گیری از انرژی‌های پاک و فضاهای طبیعی در آن، از راهکارهای این رویکرد است که موجب کاهش معضلات زیست‌محیطی می‌شود. از سوی دیگر بستر محیط‌زیست دارای الگوهایی است که گذشتگان در معماری سنتی ایران ازجمله روستاها به‌صورت ارتباط هماهنگ و تنگاتنگ بین بافت روستا و سایر ساختار طبیعت به کار بسته‌اند. از این میان می‌توان به روستای ورکانه واقع در اطراف شهرستان همدان اشاره کرد که وجود کمبود امکانات مدرن در استفاده از انرژی‌های فسیلی منجر به شکل‌گیری معماری خاص همراه با ویژگی‌های منحصربه‌فرد روستا شده، که در این زمینه، نمونه جالب‌توجه است. این مقاله در پی درک اصول و ارزش‌های حاکم بر معماری خانه‌های روستای ورکانه به‌عنوان یک معماری سبز است و استخراج ویژگی‌های قابل تکرار آن در راستای دستیابی به اهداف معماری سبز، از اهداف آن به شمار می‌رود. روش مورداستفاده در این نوشتار، توصیفی- تحلیلی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای است. برای دستیابی به اهداف موردنظر پس از بررسی مفاهیمی همچون معماری سبز، خانه سبز، یادآوری اهداف طراحی خانه سبز و اصول بنیادین آن، به مطالعه ویژگی‌های خانه‌های روستای ورکانه و عوامل تأثیرگذار بر شکل‌گیری آن از لحاظ ارتباط خانه‌های روستا با طبیعت پیرامون، تأثیر باد و تابش آفتاب بر نحوه چیدمان فضایی، پلان و درنتیجه فرم بناها ، تأثیر مصالح بومی در حفظ انرژی فضاهای داخلی می‌پردازد و ارزش‌های معماری سبز در آن‌ها موردبررسی قرار می‌گیرد. این بررسی با در نظر گرفتن شش جنبه معماری سبز انجام می‌پذیرد. در انتهای مقاله راهکارها و اصول بومی اتخاذشده در این روستا که قابلیت تعمیم به معماری معاصر امروز را دارد و می‌تواند باعث کاهش مصرف انرژی در این اقلیم شود همچون توجه به نحوه قرارگیری فضاها، در قالب جدولی بیان می‌گردد.