بررسی نقش بوته‌های زرشک در انتقال عامل بیماری زنگ سیاه گندم به فصل دیگر

چکیده قارچ Puccinia graminis f.sp. tritici عامل بیماری زنگ سیاه گندم است. این زنگ، دوپایه با سیکل کامل است که میزبان واسط آن گیاه زرشک (Berberis spp.) بوده وتولید مثل جنسی قارچ بر روی آن صورت می‌پذیرد. در برخی مناطق که یوردیوسپور ها امکان بقا در زمستان را ندارند، بوته‌های زرشک بازیدیوسپورهای تولیدشده توسط تلیوسپورهای زمستان گذران را پذیرفته و باعث انتقال زنگ سیاه به فصل بعد می‌گردند. در این تحقیق، نمونه‌های آلوده‌ی برگ زرشک به جوش‌های مشکوک به اسیدیوم قارچ عامل زنگ سیاه گندم از استان‌های خراسان شمالی، مازندران، گلستان، سمنان، فارس، لرستان و خراسان جنوبی، جمع‌آوری و گونه‌ی میزبان و همچنین ارتباط اسیدیوم ها به زنگ سیاه گندم مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع پنج گونه و هیبرید Berberis vulgaris، B. integerrima × vulgaris،B. integerrima × cartingia، B. orthobotrys و         B. integerrima از زرشک به‌عنوان میزبان شناسایی شدند. از مایه‌زنی اسیدیوسپورها روی ارقام گندم حساس، فقط دو مورد زنگ سیاه شناسایی شد. با مطالعات میکروسکوپی سه گونه‌ی Puccinia magelhaenica، P. brachypodi. و Aecidium berberidis شناسایی شدند که هیچ‌کدام عامل زنگ‌های غلات و به‌ویژه زنگ سیاه نیستند؛ بنابراین جز در موارد بسیار نادر، رابطه‌ی مشخصی بین جوش‌های اسیدیوم روی درختچه زرشک و بیماری زنگ سیاه گندم در استان‌های مورد بررسی در این پروژه وجود نداشت.