بررسی و تحلیل عناصر موسیقایی در منظومة «لیلی و مجنون» نظامی با تکیه بر عناصر زیبایی‌شناختی

در میان انواع رایج ادبی، ادب غنایی با برخورداری از عناصر و مضامین زیبایی‌شناختیوصور خیال بستر مناسبی را جهت تحلیل ساختار بیرونی کلام فراهم می‌آورد زیرا روابط و مناسبات درونی کلام با تکیه بر این فرم و ساختار مطرح می‌گردد، بنابراین اساس آنچه را که در قالب محتوا غرض اصلی گوینده است با رویکرد به فرایند ساختاری و عناصر سبک‌­شناختی عنوان می‌گردد یکی از مهم­ترین عناصری که در نقد زیبایی‌شناسی شعر مطرح می‌شود، ساختار زبانی آن است. بنابراین بحث اصلی ما در تحلیل منظومه لیلی و مجنون، آن است که دریابیم نظامی در تحلیل ساختار زبان شعری خود از چه تمهیداتی بهره جسته و تا چه حد توانسته با بهره‌گیری از عناصر و بن‌مایه‌های صورخیال ساختار کلام خویش را با تکیه بر مقوله آشنایی‌زدایی، استحکام بخشد. برای نیل به این منظور در ابتدا مباحث نظری پیرامون فرایند برجسته‌سازی اعم از قاعده‌افزایی و قاعده‌کاهی و انواع آن و سپس مقوله ‌موسیقی شعر و زیبایی موسیقایی با اشاره به انواع موسیقی کلام اعم از موسیقی درونی، بیرونی، کناری، میانی و توازن آوایی، واژگانی و نحوی با محوریت دوجانبه هم­نشینی و جانشینی مطرح گردد و سپس با بیان ابیاتی از منظومة نامبرده، به اثبات چگونگی بهره‌گیری نظامی از هر یک از مباحث یاد شده مبنی بر این امر که وی در ساختار زیبایی‌شناسی کلام خود از چه مناسبات و روابط کلامی، زبانی و عناصر موسیقایی بهره برده است. پرداخته شده است.