بررسی و مقایسۀ مهم‌ترین مسائل اقتصادی ایران و تاجیکستان

مسائل اقتصادی به آن دسته از مسائل حوزۀ اقتصاد گفته می‌‌شود که شرایط نامساعدی را برای زندگی اجتماعی افراد به وجود می‌آورند و حیات اقتصادی و اجتماعی را به خطر می‌‌اندازند. مقالۀ حاضر حاصل مطالعات اکتشافی و عملیات میدانی است که در قالب پژوهشی با عنوان «بررسی مقایسه‌ای مسائل اقتصادی ـ اجتماعی و دموگرافیک ایران و تاجیکستان» انجام شده است. در این پژوهش، ابتدا، با استفاده از منابع و اسناد (در پی‌نوشت به برخی از این منابع اشاره شده است)[i] و مصاحبه‌‌های اولیه، فهرست معتبری از مسائل اقتصادی ایران و تاجیکستان (34 مسئلۀ اقتصادی در ایران و 38 مسئلۀ اقتصادی در تاجیکستان) شناسایی شد. این فهرست در اختیار 50 نفر از خبرگان حوزۀ علوم انسانی ایران و 48 نفر از خبرگان تاجیکستان قرار گرفت تا مهم‌ترین مسائل اقتصادی هر کدام از کشورها از نظر خبرگان آن‌‌ها شناسایی شود. پس از شناسایی، دوازده مسئله، از مهم‌ترین مسائل دو کشور، در قالب پرسش‌نامه‌‌ای در اختیار 400 نفر از مردم ایران و همچنین تاجیکستان قرار گرفت تا از این طریق مهم‌ترین مسائل اقتصادی دو کشور شناسایی شوند؛ تورم و گرانی، ناتوانی از رقابت اقتصادی در بازار جهانی، فساد اداری (رانت‌‌خواری، پارتی‌‌بازی، و رشوه)، بی‌کاری، ناامنی اقتصادی، قاچاق کالا، پایین‌بودن سطح درآمد و دست‌مزد، و فقر اقتصادی از مهم‌ترین مسائل اقتصادی شناسایی‌شده در ایران بودند. برخی از مهم‌ترین مسائل اقتصادی شناسایی‌شده در تاجیکستان نیز عبارت بودند از بی‌کاری، فساد اداری (رشوه‌‌گیری پلیس و رشوه‌‌گیری در ادارات دولتی، پارتی‌‌بازی، و رانت‌‌خواری)، ناتوانی رقابت تولیدات داخلی با محصولات وارداتی، نبود شرایط کار، کمبود و نارسایی گاز مصرفی، وابستگی اقتصادی به کشورهای خارجی، و پایین‌بودن سطح درآمد و دست‌مزدها.