بررسی چهار سفر روحانی و معنوی به دنیای پس از مرگ (ارداویراف نامه، رویای صادقه، رسالهء آموزش، کمدی الهی)

مسافر روحانی در جامعه ای زندگی می کند که آرزوها و آرمان های او توسط مردم هم زمانش بر آورده نشده، از این رو او می کوشد با ترسیم سفر روحانی خود مقدماتی برای عینیت بخشیدن بر ذهنیات خویش بیابد.ارداویراف در سفرنامهء خود با به تصویر کشیدن جنبه های خشن پادافره ها، بر آنست تا مردم را به سوی کیش زرتشتی بخواند. در قرن دوازده شاعری به نام دانته آرمان هایش را در محیطی خیالی و روحانی ترسیم می نماید. در سومین سفر روحانی، شوق هجاگویی،ابوالعلامعزی شاعر نابینای عرب را برمی انگیزد تا با طرح سفری روحانی به جهانی دیگرو تصویر شوخ گین پادافره ها به مقابله با باورهای رایج برخیزد. در قرن 19 نیز سیدجمال واعظ اصفهانی، خطیب مشروطه، کتاب رویای صادقه را در ذم مخالفان آزاد اندیش می نویسدو سرانجام جان بر سرآرمان خویش می نهد. از این روی به پاس تلاش های او کتاب رویای صادقه در تحلیل واگویی سفرهای روحانی در کنار اردوایراف نامه، کمدی الهی قرار می گیرد.