بررسی کالوس‌زایی و توان آنتی‌اکسیدانی عصارۀ متانولی حاصل از ریزنمونه‌های مختلف گیاه Teucrium polium

کلپوره (Teucrium polium L.) گیاه دارویی از خانوادۀ نعناع (Lamiaceae) است. روش کشت بافت این گیاه به‌ سبب کوتاه‌بودن دورۀ رشد و خطر انقراض آن کارآمد به نظر می‌رسد. این گیاه با خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالا، خواصّ درمانی بسیاری دارد. در پژوهش حاضر، اثر محیط‌کشت، غلظت‌های مختلف هورمون  D-4 و 2 و نوع ریزنمونه بر نرخ کال‌زایی گیاه کلپوره بررسی و مشخّص شد که تیمار مؤثّر برای افزایش وزن تر کالوس، ریزنمونۀ برگ در محیط‌کشت B5 دارندۀ غلظت 5/0 و 1 میلی‌گرم در لیتر هورمون D-4 و 2 است. در تیمارهای بدون هورمون، درصد القای کالوس نسبت به بقیّه کمتر بود. بیشترین درصد کال‌زایی نیز در محیط‌‌کشت‌های محتوی مقادیر بیشتری از این هورمون القا شد. بررسی ویژگی‌های زیست‌شیمیایی (محتوای فنل کل و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی بر مبنای دو آزمون DPPH و PPM) نشان داد که میزان فنل کل در کالوس حاصل از ریزنمونۀ جوانۀ انتهایی در محیط‌‌کشت B5 بدون هورمون (66/ 82 میلی‌گرم GAE در 100گرم FW) بیشتر از بقیّه است. با آزمون DPPH، بیشترین فعّالیت روبشگری رادیکال‌های آزاد، در برگ گیاه جمع‌آوری‌شده از رویشگاه و کالوس حاصل از ریزنمونۀ جوانۀ انتهایی در محیط‌‌کشت B5 با غلظت 5/0 میلی‌گرم در لیتر D-4 و 2، مشاهده شد. با بررسی ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل نیز مشخّص شد که کالوس جوانۀ انتهایی محیط‌‌کشت MS با غلظت 2 میلی‌گرم در لیتر D-4 و 2 و برگ و ساقۀ گیاه جمع‌آوری‌شده از رویشگاه، فعّالیت بیشتری داشتند. این شرایط می‌تواند پیشنهاد استفاده از محیط‌های کشت یادشده را برای افزایش تولید ترکیبات ثانویه با خاصیت آنتی اکسیدانی بالا ارائه دهد.