تأثیر گفتمان‎های هویتی روسیه بر نقش‌یابی اوراسیایی ایران

گفتمان‌های هویتی روسیه (غرب‏گرایی، دولت‏گرایی و اوراسیاگرایی) در دوران پساشوروی با تولید نظام‌های معنایی، شیوۀ تفسیر مادی و انگاره‌ای نظام سیاسی این کشور از اوراسیا و منطقه‎گرایی اوراسیایی را تعیین کرده‏اند. این موضوع، فراتر از روند سازواری بی‎پایان رفتار منطقه‎ای روسیه با نظام‎های معنایی و گزاره‏های هویتی متفاوت، بازبینی و بازچینش مستمر فهرست دوستان/ دشمنان این کشور به‌ویژه در منطقۀ اوراسیا را در پی داشته است. به‌دلیل همسایگی مشترک ایران و روسیه با منطقۀ اوراسیا، مفهوم‌سازی‌های هویتی روسیه از ایران، بیش از همه، از چگونگی تولید و پردازش مادی- معنایی گفتمان‎های هویتی این کشور از منطقۀ اوراسیا ‌‌تأثیر پذیرفته است. از جمله، تحت‏‌‌تأثیر تحول هویت‌پایۀ نگرش روسیه به اوراسیا و منطقه‌گرایی در آن، نقش‌های مفروض برای ایران در سیاست اوراسیایی روسیه و در نتیجه ترجیح‌دادن/ ندادن همکاری با آن در حوزه‌های موضوعی مختلف بارها دچار دگردیسی شده است. با وجود تفاوت در اندیشه‏ورزی هویتی و عمل سیاسی، قاعدۀ رفتاری ابزارگرایانه با ایران، تولید مشترک گفتمان‎های هویتی روسیه بوده است. این قاعدۀ رفتاری، نتیجۀ یادگیری اجتماعی از فرایندهای تعاملی میان تعریف‏های هویتی پیشینی و تجربه‏های هویتی پسینی بوده و امکان روندسازی و نهادینگی را از عملکرد اوراسیایی ایران گرفته است. از این‎رو، مشارکت ایران در منطقه‏گرایی‏های موجود اوراسیایی دستاورد اندکی داشته و ابتکار طرح‎های منطقه‏گرایانۀ جدید اوراسیایی از سوی این کشور نیز موفقیتی در پی نداشته است. نوشتار پیش‏رو، با هدف فهم «نقش گفتمان‏های هویتی روسیه در نقش‎یابی اوراسیایی ایران»، به‌دنبال راستی‎آزمایی انگارۀ مبتنی بر «نقش بازدارندگی این گفتمان‏ها بر نقش‎یابی اوراسیایی ایران»است.