تاثیر قدرت اقتصادی بر جایگاه علم و فنّاوری کشورها و تحلیل رابطة متقابل آن‌ها

هدف: شناسایی رابطۀ میان وضعیت اقتصادی و سایر مقوله‌های توسعۀ اجتماعی همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده ‌است. مطالعات نشان می‌دهند که به ‌لحاظ اقتصادی و همچنین از نظر علم و فنّاوری، هر یک از کشورها در جایگاه‌های متفاوتی قرار می‌گیرند. در این راستا، این پژوهش با هدف تحلیل پیوندهای میان قدرت اقتصادی و جایگاه علم و فنّاوری کشورها به انجام رسیده و سعی دارد با تحلیل این گروه از شاخص‌ها رابطۀ میان مقوله‌های اقتصاد و علم و فنّاوری را تبیین کند.                                       روش‌شناسی: این پژوهش از نوع پژوهش‌های علم‌سنجی است و جامعۀ مورد مطالعۀ آن مشتمل بر ۳۸ کشوری است که در قالب سه خوشه با یکدیگر مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفته‌اند. این کشورها در طی دورۀ پانزده سالۀ ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۰ دارای شاخص هرش بالاتر از ۱۰۰ در پایگاه سایمَگو بوده‌اند‌ و علاوه ‌بر آن، در تقسیم‌بندی‌های بانک جهانی نیز در سه گروه کشورهای با درآمد بالا، متوسط و پایین حضور داشته‌اند. داده‌های این پژوهش از پایگاه‌های اطلاعاتی سایمگو، یونسکو، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه و بانک جهانی استخراج شده و برای تجزیه و تحلیل آن از نرم‌افزارهای Excel و SPSS استفاده شد. همچنین جهت پاسخ‌گویی به سؤال‌ها و فرضیه‌های پژوهش از آزمون هم‌بستگی اسپیرمن استفاده به‌ عمل ‌آمد.                                       یافته­ها: نتایج حاکی از آن است که بین دو دسته شاخص‌های قدرت اقتصادی و شاخص‌های جایگاه علم و فنّاوری کشورها هم‌بستگی مثبتی وجود دارد. همچنین میان میزان سرمایه‌گذاری در علوم و فنّاوری و سطح توسعه‌یافتگی علوم کشورها ارتباطی مستقیم برقرار است. به‌علاوه، کشورهایی که از قدرت اقتصادی مناسبی برخوردارند،  ازنظر علم و فنّاوری نیز در جایگاه مطلوبی قرار دارند.                                       نتیجه‌گیری: با استفاده از آزمون‌های انجام ‌شده بر روی شاخص‌های زیرگروه قدرت اقتصادی و شاخص‌های زیرگروه علم و فنّاوری، رابطۀ معنادار میان قدرت اقتصادی و جایگاه علم و فنّاوری کشورها مورد تأیید قرار گرفته است. به بیانی دیگر، کشورها‌یی که توجه و سرمایه‌گذاری بیشتری را بر روی شاخص‌های قدرت اقتصادی خود صرف نموده‌اند، به تبع آن شاهد پیشرفت و رشد بیشتری در شاخص‌های جایگاه علم و فنّاوری خود بوده‌اند.