تجارت و اقتصاد در روزگار سامانیان و غزنویان

در قرون اولیه ورود مسلمانان به ایران، جریان ارتباطات تجاری داخلی و خارجی ایران نسبت به دوره‌‌‌های پیش از اسلام تغییر یافت. از اواخر قرن سوم هجری، حکومت‌های قدرتمندی در ایران شکل گرفتند که از جمله آن‌‌‌ها سامانیان و غزنویان بودند. این دو قدرت، بر سر شاهراه‌های ارتباطی و بخش‌‌‌های مختلفی از ایران مسلط شدند که در دوره‌های پیش از اسلام، ارتباطات وسیع بازرگانی در این بخش‍ها صورت می‌گرفت. مسلماً در این زمان، شرایط مناسب ارتباطات تجاری نسبت به دو قرن اول هجری که اوضاع سیاسی ایران رو به تشویش گذاشته بود، فراهم شده است. زیرا حکومت‌‌‌های بسیاری که هر کدام در پی تحکیم هر چه بیشتر پایه‌های قدرت خود بودند، شکل گرفتند. در نتیجۀ این شرایط، صنعتگران، تاجران و صرافان مختلف می‌توانستند در فضای آرام و امنیت نسبی به فعالیت‌های مراوداتی و دادوستد خود دست بزنند. با توجه به قلمرو دو حکومت مورد نظر، این سلسله‌ها می‌‌توانستند با فراهم آوردن زمینه‌های مناسب و انجام فعالیت‌‌‌های لازم از طریق اعمال نظارت‌‌‌های خاص در بخش‌‌‌های تجاری، تأثیر عمده‌ای بر رشد و رونق این فعالیت‌ها که به هدف دستیابی به منافع بسیار اعمال می‌‌شد، داشته باشند و این امر نیز می‌‌توانست به بخش مهم و مؤثری از ارتباطات و رقابت‌‌‌های این سلسله‌‌‌ها با سایر حکومت‌‌‌ها و ممالک درون قلمرو ایران و خارج از آن تبدیل گردد. با توجه به اهمیت موضوع تجارت و بازرگانی به منظور بقای حیات سیاسی دولت‌ها، در این پژوهش هدف بر آن است تا قاموس و شئون کلی تجاری و مناسبات بازرگانی دولت‌های مذکور مورد بررسی قرار گیرد.