تجربه‌ دانشجویان از آثار آشکار و نهان رفتار و روش تدریس اعضای هیئت‌علمی در دانشگاه کردستان

نهادینه کردن رفتار خواندن به معنی ایجاد خوانندگانی مستقل است که در سراسر زندگی شخصی، آموزشی و شغلی بتوانند به‌طور مداوم و بدون نیاز به مربی بخوانند و آنچه را که می‏ خوانند درک نمایند. مشکل بیشتر دانشجویان این است که از این مهارت برخوردار نیستند و در انتظار کلاس درس و استاد برای آموختن هستند. به‌عبارت‌دیگر، به‌طور خودجوش و از طریق انگیزه درونی اقدام به یافتن و خواندن کتاب‌ها نمی‏ کنند و تنها به جزوه کلاسی یا منابعی اکتفا می‏کنند که برای گذراندن واحدهای درسی به آن‌ها به‌عنوان تکلیف آموزشی، محول می‏ شود؛ اما شواهدی وجود دارد که رفتار و روش تدریس برخی استادان در دانشگاه در برخی دانشجویان انگیزه‏ای ایجاد می‏ نماید که موجب تقویت رفتار خواندن مستقل آن‌ها می‏شود. هدف این پژوهش شناسایی رفتارها و روش تدریس‌هایی است که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر انگیزه خواندن دانشجویان اثر می‏‏ گذارد. این پژوهش با رویکرد کیفی و به روش تحلیل محتوا و با استفاده از مصاحبه‌ی نیمه ساختاریافته انجام شد. کلیه دانشجویان دانشگاه کردستان جامعه این پژوهش بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و گلوله برفی نمونه‏ ای 42 نفری از دانشجویان کتاب‌خوان و فعال درزمینۀ خواندن انتخاب شد. همچنین، برای اعتبار یابی یافته‌ها، با استادهای شناسایی شده که به باور دانشجویان در ایجاد انگیزه مؤثر بودند، مصاحبه با محوریت جنبه‎‌های شناسایی‌شده در مرحله اول، اجرا شد. پس از تحلیل و کدگذاری اولیه نظرات دانشجویان، ارتباط استاد با دانشجویان، دانش علمی، ایجاد فضایی دوستانه، قدرت بیان و ارائه‌ مطالب کاربردی توسط استاد از مهم‌ترین ویژگی‌های مشوق انگیزه خواندن تشخیص داده شد. از دسته‌بندی کدهای حاصل‌شده، چهار مضمون کلی اخلاقی-انسانی، علمی، مهارتی و سازمانی به دست آمد. تحلیل محتوای مصاحبه‌های انجام‌شده با اساتیدی که نامشان به‌عنوان انگیزه دهنده درزمینۀ خواندن در مصاحبه‌هایی دانشجویان آمده بود نشان داد که تمامی آنان با این کدگذاری‌ها و مضامین موافق هستند و از ویژگی انگیزه‌بخش بودن و اثرگذاری خودآگاه هستند. بر اساس نتایج امکان افزایش انگیزه و رفتار خواندن در دانشجویان وجود دارد. این ویژگی وابسته به رفتار استادان و فضای حاکم بر دانشگاه است. ویژگی‌های شناسایی‌شده در این پژوهش می‌تواند به‌عنوان معیارهای شناسایی اساتید مؤثر مورداستفاده قرار گیرد.