تحلیل، ارزیابی و آسیب‌شناسی شاخص رقابتمندی جهانی

هدف این مقاله تحلیل، ارزیابی و آسیب‌شناسی شاخص رقابتمندی جهانی است. برای این منظور، ابتدا نحوه شکل‌گیری مجمع جهانی اقتصاد که از سال 1979 به‌طور منظم این شاخص را محاسبه و منتشر مینماید، تبیین می‌گردد. سپس مبانی فکری- نظری شاخص رقابتمندی که بر بهره‌وری استوار است، بررسی می‌شود. این شاخص عوامل مورد نیاز توسعه را برای الگوی سه مرحله‌ای توسعه پورتر در 12 مؤلفه معرفی می‌کند. سه مرحله توسعه عبارت از مرحله مبتنی بر عوامل تولید، مرحله مبتنی بر کارایی و مرحله مبتنی بر نوآوری است. این شاخص از بعد روش‌شناسی و فروض قابل تأمل است که در این مقاله به آنها پرداخته خواهد شد. همچنین، برای محاسبه این شاخص آمار و اطلاعات متنوعی استفاده شده که اعتبار برخی از آمارها مورد تردید است. با این وجود، به نتایج این شاخص در سطوح بین‌المللی و ملی به‌طور مکرر استناد می‌شود. آخرین نتایج گزارش (2013-2012)، شاخص رقابتمندی جهانی مؤید این است که ایران در مرحله انتقال از مرحله مبتنی بر عوامل تولید به مرحله مبتنی بر کارایی است و از میان 144 کشور توانسته است رتبه 66 را کسب نماید. ایران در اکثر زیرشاخص‌ها بجز محیط اقتصادکلان در مقایسه با دوره قبل تغییرات چندانی نداشته است. رتبه محیط اقتصادکلان این شاخص در گزارش (2013-2012) معادل 57 بوده در حالی‌که در دوره قبل این رتبه 27 بوده است. نتایج مقایسه تطبیقی با کشورهای منتخب مؤید این است که در آخرین رتبه‌بندی کشورهای قطر، عربستان، کره‌جنوبی، مالزی، ایتالیا و ایران از میان 144 کشور به‌ترتیب در رتبه‌های 11، 18، 19، 25، 42 و 66 قرار دارند.