تحلیل توزیع فضایی بهینگی استقرار جایگاه‌های سوخت (CNG) (نمونه موردی: شهر اردبیل)

دست­یابی به تعادل در توزیع فضایی منابع و خدمات­رسانی در سطح شهرها، یکی از اهداف اصلی دولت­ها و سازمآن‌های متولی مدیریت شهری است، یعنی توزیع متعادل خدمات مستلزم تعیین مکانی منابع و تسهیلات باید به شکلی باشد که همه اقشار جامعه و شهروندان به صورت متعادل به آن‌ها دسترسی پیدا کنند. یکی از مهمترین خدمات شهری که در چند سال اخیر با تاکید بیشتری بر جانمایی صحیح آن‌ها تاکید می­شود جایگاه­های سوخت CNG شهری است. شهر اردبیل به دلیل نقش مرکزیتی خود در محدوده جغرافیایی خود با افزایش جمعیت و تراکم همراه بوده و به تبع آن در ارائه خدمات شهری (به علت کمبود یا توزیع نامناسب خدمات) دچار نارسائی­هایی عدیده­ای بوده که شبکه جایگاه­های سوخت رسانی (CNG) از جمله این نوع خدمات است. در این راستا پژوهش حاضر با هدف ارزیابی وضع موجود ایستگاه­های CNG، مکان­یابی بهینه ایستگاه­های جدید و افزایش دسترسی عمومی شهروندان به این ایستگاه­ها شکل گرفت. با توجه به ماهیت موضوع و اهداف تحقیق، رویکرد حاکم بر فضای تحقیق «توصیفی _ تحلیلی» است. از این رو، در پژوهش حاضر با استفاده از اطلاعات طرح تفصیلی و مشاهدات میدانی موقعیت جایگاه‌های سوخت (CNG) موجود شهر اردبیل شناسایی شده و با استفاده از مدل AHP به ارزیابی معیارهای (12 معیار) جانمایی جایگاه­های سوخت (CNG)، در شهر اردبیل اقدام شد و محدوده‌های شهری که به این کاربری دسترسی نداشتند شناسایی گردید. نتایج پهنه­بندی شهر اردبیل برای مکان­یابی ایستگاه­های CNG حاکی از آن است که نامناسب‌ترین پهنه برای جانمایی ایستگاه­های CNG، 22.5 درصد و در مقابل مناسب­ترین پهنه­ 15.8 درصد از اراضی شهر اردبیل را به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج حاکی از آن است که می­توان با استقرار 6 ایستگاه جدید CNG (با توجه به استانداردهای موجود) به ارائه خدمات بهینه و دسترسی سریع ساکنین شهر اردبیل به خدمات ارائه شده اقدام نمود. در این راستا با استفاده از مدل TOPSIS و به‌کارگیری 8 معیار موثر بر جانمایی بهینه ایستگاه­های CNG به بررسی ایستگاه­های پیشنهادی و اولویت­بندی اجرائی آن‌ها اقدام شد. نتایج نشان می‌دهد که ایستگاه­های CNG موجود شهر اردبیل، از نظر استانداردهای شهرسازی در موقعیت مناسبی قرار نداشته و علاوه بر خدمات دهی نامناسب به شهروندان شهر اردبیل، با کاربری­های اطراف خود نیز سازگاری مناسبی ندارند. این موضوع لزوم بازنگری در موقعیت ایستگاه­های CNG و ایجاد ایستگاه­های جدید CNG را در محدوده شهر اردبیل تبیین می­نماید.