تحلیل رگبارهای ساعتی به‌منظور استخراج هیتوگراف طرح به روش هاف مطالعة موردی: استان خوزستان

نخستین گام در مدیریت علمی منابع آب، شناخت دقیق جنبه‌های مختلف بارش است. یکی از جنبه‌های اصلی مطالعات مربوط به بارندگی، تهیة منحنی هاف در هر منطقه، به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. این کار به تصمیم‌گیرندگان در مدیریت مؤثر منابع آب کمک می‌کند که به‌نوبة خود به مدیریت مؤثر منابع آب شیرین منتهی می‌شود. هدف پژوهش حاضر، رسم منحنی‌های هاف و هیتوگراف رگبار در استان خوزستان است. بدین منظور از داده‌های باران‌نگار ثبات در ایستگاه‌های ایذه، ایدنک، عبدالخان و اهواز استفاده شد. در کل تعداد 1811 رگبار ثبت‌شده در بازة زمانی 1345 تا 1395 در فصول مختلف در 5 کلاس زمانی دسته‌بندی شدند. برای هر دسته، در هر فصل، منحنی‌های هاف با استفاده از تجمیع رگبارها رسم شد. نتایج نشان داد دسته‌بندی در فصول و در کلاس‌های زمانی، معنا‌دار است. ‌منظور مقایسة الگوی ریزش رگبارهای ایستگاه‌ها، سه شاخص S، I و Q تعریف شدند که نسبت بارش تجمعی را (به‌ترتیب در 25، 50 و 75 درصد مدت دوام رگبار) از منحنی احتمال 1/0 به مقدار نظیر احتمال 5/0 در نظر می‌گیرند. نتایج نشان داد شاخص S بیش از I و هر دو بیش از شاخص Q بوده است. بازة تغییرات شاخص S، از 63/9 (برای مدت دوام کمتر از 2 ساعت در بهار و ایستگاه عبدالخان) تا 47/1 (برای بارش‌های 12 تا 24 ساعت فصل بهار در ایستگاه ایدنک) بود؛ در حالی که شاخص Q از 44/1 (برای بارش‌های 6 تا 12 ساعت در بهار و ایستگاه عبدالخان) تا 03/1 (برای بارش‌های با مدت دوام کمتر از 2 ساعت در بهار و زمستان در ایستگاه اهواز و بهار در ایدنک) تغییر می‌کند. تغییرات مقدار شاخص I در بازة 12/2 (0 تا 2 ساعت در زمستان و در عبدالخان) تا 07/1 (2 تا 6 ساعت بهار اهواز) بود. برای هر منحنی هاف، هیتوگراف رگبار طرح با استفاده از منحنی احتمال 50% استخراج و ارائه شد.