تحلیل عوامل موثر بر انتخاب روش انجام سفر دانش¬آموزان دبستانی

بررسی زمینه­ها و عوامل موثر بر الگوی سفرهای درون شهری یکی از موضوعات مطرح در ادبیات برنامه­ریزی شهری است. در این میان، سفرهای تحصیلی در حدود 30 تا  40 درصد سفرهای درون شهری را به خود اختصاص می­دهند و  بخش عمده­ای از آنها مربوط به سفر دانش­آموزان ابتدایی است که تا حد زیادی به رفتار و تصمیم والدین وابسته است. در کشورهای توسعه یافته، مطالعات بسیاری به منظور تحلیل نقش عوامل موثر بر تصمیم خانواده­ها برای انتخاب گزینه سفر دانش­آموزان صورت گرفته است. در این راستا، جایگاه مولفه­های جغرافیایی و کالبدی از قبیل تراکم، توزیع کاربری­ها و ساختار و کیفیت شـبکه معابر مهم ارزیابی مـی­شود. در پژوهش حاضر، اطلاعات مربوط به جابه­جایی دانش­آموزان در سطح چهار محله از سطح کلانشهر مشهد شامل محله­های احمدآباد و ملک­آباد از منطقه یک و محله­های گاز و فاطمیه از منطقه سه شهرداری بر اساس نمونه­گیری تصادفی (با حجم نمونه 238) و با استفاده از پرسشنامه کتبی جمع آوری شده است. دلیل انتخاب این محله­ها، تفاوت­های بارز آنها از نظر بافت کالبدی و نیز خصوصیات اجتماعی- اقتصادی ساکنان بوده است. اطلاعات به­دست آمده از پرسشنامه­ها با استفاده از روش­های تحلیل آماری (آزمون­های همبستگی، جداول توافقی و مدل رگرسیون لاجیت) و همچنین تحلیل فضایی (GIS) مورد بررسی قرار گرفته­اند. نتایج حاصل، بیانگر معنادار بودن تفاوت میان الگوهای سفر دانش­آموزان در سطح محله­های مورد مطالعه است. از میان عوامل اجتماعی­ـ اقتصادی بررسی شده، درآمد خانوار و جنسیت دانش­آموز بیشترین تأثیر در انتخاب روش انجام سفر دارند. برخورداری از پارکینگ واحد مسکونی، یکی از عوامل کالبدی مورد بررسی است که با انتخاب وسیله سفر دارای رابطه معنادار بوده است، هر چند این متغیر، متاثر از وضعیت اقتصادی خانوار و کیفیت واحد مسکونی است. بر این اساس مهم­ترین عامل موثر بر انتخاب گزینه سفر کودکان ابتدایی در محدوده مورد مطالعه، درآمد خانوار تشخیص داده شد.