تحلیل ماتریس فضایی گسست توسعة منطقه‌ای در استان مرکزی

امروزه، وجود نابرابری و گسست توسعة منطقه­ای دغدغة بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه، مانند ایران است. تمرکزگرایی، نابرابری در توزیع جمعیت، فعالیت و تغییرات ضریب برخورداری، از جمله عوامل و موانع برای رسیدن به توسعة منطقه­ای متوازن در کشور است. از این رو، بررسی و شناخت نواحی و شهرستان­های محروم برای تعیین اولویت­های برنامه­ریزی و ازبین‌بردن گسست توسعة منطقه­ای، اولین­گام در فرایند تصمیم­سازی به‌منظور محرومیت‌زدایی مناطق محروم است. لزوم رسیدن به توسعة منطقه­ای، وجود نگرش همه­‌جانبة اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی، بر اساس شرایط محیطی و انسانی هر منطقه است. به‌طور کلی، هدف این مطالعه شناسایی شهرستان­های محروم و تحلیل، بررسی و شناخت علل نابرابری­های (گسست) موجود در شهرستان­های استان مرکزی، بر اساس 14 شاخص اقتصادی، اجتماعی، درمانی و فرهنگی است. نوع پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و توسعه­ای و روش بررسی، توصیفی - تحلیلی است. شیوة جمع­آوری آمار و اطلاعات (1390) به صورت اسنادی - کتابخانه­ای است. در این مطالعه برای تحلیل و سطح‌بندی گزینه­ها روش­های تصمیم­گیری چندمعیاره به‌کار گرفته شده است. بر اساس نتایج مدل­هایHURWITZ ،Maxi max ، Maxi min و ELECTRE، و نشان‌دادن آن‌ها روی نقشه­های GIS، شهرستان­های اراک و ساوه به عنوان شهرستان­های برخوردار و شهرستان­های شازند، دلیجان و خمین از لحاظ شاخص­های مورد مطالعه، به عنوان شهرستان­های نیمه­برخوردار و شهرستان­های تفرش، محلات، زرندیه، آشتیان، و کمیجان به عنوان شهرستان­های محروم شناسایی شدند. به‌طور کلی، در استان مرکزی دو منطقة مجزای توسعه شکل گرفته است. یکی به مرکزیت اراک در قسمت جنوبی استان و دیگری در قسمت شمالی استان به مرکزیت ساوه که در حال رشد و توسعة شتابانند.