تغییرات وابسته به سن و جنس در شیوع گواتر کودکان دبستانی در گرگانیک دهه پس از یدرسانی همگانی

مقدمه: با گذشت یک دهه از مصرف همگانی نمک‌های یددار در کشور، بررسی حاضر به منظور ارزیابی شیوع گواتر در گرگان انجام شد. مواد و روش‌ها: از فروردین تا خرداد 1382، 1400 (500 دختر و 900 پسر) کودک 11-7 ساله از 12 مدرسه که به طور تصادفی از میان مدارس گرگان انتخاب شدند برای ارزیابی گواتر با روش لمس مورد معاینه بالینی قرار گرفتند. 183 نمونه ادرار صبحگاهی (101 دختر و 82 پسر) به طور تصادفی از کودکان دارای گواتر برای اندازه‌گیری غلظت ید با روش هضم کالتوف گرداوری شد. یافته‌ها: گواتر در 370 (4/26%) کودک، 173 (6/34%) دختر و 197 (9/21%) پسر شناسایی گردید. شیوع گواتر در دختران 9، 10 و 11 ساله به ترتیب 31، 37 و 52 درصد به دست آمد که بیش از شیوع آن در پسران 9، 10 و 11 ساله (به ترتیب 2/17، 20 و 3/23 درصد) بود (مقادیر p به ترتیب کمتر از 012/0، 003/0 و 0001/0) و بیشترین نسبت شانس برابر با 7/4 در جمعیت 11 ساله به دست آمد (فاصله اطمینان 95%: 00/8-71/2). میانه (محدوده ؛ فاصله اطمینان 95%) مقادیر ید ادرار در کودکان g/L190 (600-20؛ 230-190) بود. مقادیر مذکور در پسران g/L220 (590-30؛ 261-212) و در دختران g/L170 (600-20؛ 217-170) به دست آمد (001/0=p). مقادیر ید ادرار کمتر از g/L 50 و 100 به ترتیب در 4 (2/2%) و 16 (7/8%) کودک دارای گواتر وجود داشت. مقادیر ید ادرار کمتر از g/L 100 در دختران 11-10 ساله بیش از پسران 11-10 ساله (02/0=p) و دختران 9-7 ساله (03/0=p) دیده شد. در میان کودکان دارای گواتر، 86 نفر (47%) دارای ید ادرار g/L 200  بودند. 9 نفر (22%) از دختران 11-10 ساله دارای گواتر، مقادیر ید ادرار کمتر از g/L 100 داشتند. نتیجه‌گیری: بر اساس مقادیر ید ادرار، گرگان منطقه‌ای عاری از کمبود ید است ولی به نظر می‌رسد هنوز تعدادی از دختران 11-10 ساله در معرض کمبود ید باشند. بررسی گواتر، میزان ید دریافتی و تغییرات هورمونی در نوجوانان توصیه می‌گردد.