تغییرپذیری زمانی تولید رواناب تحت تأثیر شیب در خاک‌های با بافت مختلف

زمان آغاز و شدت تولید مشخصه‌هایی از رواناب بوده که تحت تأثیر تغییرات خصوصیات فیزیکی خاک طی زمان بارندگی قرار می‌گیرند. شدت تغییرات زمانی این مشخصه‌ها بسته به بافت خاک و شیب سطح می‌تواند تغییر کند. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات زمانی تولید رواناب در خاک‌های با بافت لوم‌رسی، لوم و لوم‌شنی در شیب‌های 5، 10، 15، 25 و 30 درجه تحت باران شبیه‌سازی شده با شدت 40 میلی‌متر در ساعت در شرایط آزمایشگاهی به انجام رسید. نتایج بدست آمده نشان داد که بافت خاک و شیب سطح اثر معنی‌داری بر زمان آغاز (05/0>P) و شدت تولید رواناب (05/0>P) دارد. زمان آغاز رواناب در خاک لوم رسی کمترین (16 دقیقه) و در خاک لوم شنی بیشترین (46 دقیقه) است. زمان آغاز رواناب به ‌شدت تحت تأثیر شیب بوده و با افزایش شیب به ‌صورت معنی‌داری کاهش یافت (01/0>P). روابطی معنی‌دار و منفی بین شیب و زمان آغاز رواناب در خاک لوم‌رسی (86/0=2R)، لوم (86/0=2R) و لوم‌شنی (98/0=2R) مشاهده شد (01/0>P). بیشترین تأثیر شیب بر کاهش زمان آغاز رواناب در خاک لوم شنی (63 درصد) و کمترین آن در خاک لوم رسی (28 درصد) مشاهده شد. روابطی معنی‌دار و مثبت بین شیب و شدت تولید رواناب در خاک لوم‌رسی (89/0=2R)، لوم (95/0=2R) و لوم‌شنی (94/0=2R) مشاهده شد (01/0>P). نقش شیب در افزایش تولید رواناب در خاک لوم رسی (19 درصد) بیشترین و در خاک لوم کمترین (15 درصد) است. الگوی تغییرات زمانی رواناب طی بارندگی تحت تأثیر بافت خاک و درجه شیب قرار گرفت. افزایش تدریجی رطوبت خاک و تخریب شدید ساختمان خاک دلایل افزایش رواناب در زمان‌های اولیه بارندگی در خاک لوم رسی می‌باشد.