تنوع زیستی زنبورهای گرده افشان بالا خانواده یApoidea (Insecta: Hymenoptera) مزارع یونجه و پیاز در شهرستان های مشهد و چناران

تنوع و فراوانی زنبورهای گرده افشان مزارع یونجه و پیاز در شهرستان های مشهد و چناران از اوایل خرداد ماه بهار تا اواسط آبان ماه 1389 مورد ارزیابی قرارگرفت. با توجه به نوع محصول و دوره گلدهی به طور هفتگی و یا دو هفته یک بار و با استفاده از تور حشره گیری استاندارد اقدام به جمع آوری نمونه های زنبور از مزارع منتخب گردید. در این بررسی، 17 گونه از 15 جنس و6 خانواده متعلق به بالا خانواده Apoidea از مزارع یونجه و پیاز در شهرستان های مشهد و چناران جمع آوری و شناسایی گردید. از میان نمونه های شناسایی شده، گونه ی diadema (Latreille,1809) Anthidium برای ایران و 7 جنس و 5 گونه برای استان خراسان رضوی ثبت جدید می باشند. همچنین تنوع زیستی زنبور های گرده افشان مزارع یونجه و پیاز در شهرستان های مشهد و چناران با استفاده از شاخص شانون- وینر محاسبه و میانگین های حاصل از روش جک نایف با آزمون تجزیه واریانس فاکتوریل مورد مقایسه قرار گرفتند. اثر متقابل محصول و منطقه بر شاخص تنوع زیستی معنی دارنبود. اما نوع محصول و منطقه هر یک به تنهایی بر شاخص تنوع زیستی تأثیر معنی دار داشتند. زنبور گرده افشان غالب در مزارع یونجه Anthidium florentinum بود که فراوانی نسبی آن در مشهد و چناران به ترتیب 16/29% و 14/28% بر آورد شد. در مزارع پیاز گونه Andrena sp. با فراوانی نسبی 30% و2/42% به ترتیب در مشهد و چناران غالب بود. مقدار شاخص تنوع زیستی شانون- وینر در یونجه مشهد (92/1) بیشتر از یونجه چناران (78/1) بوده و این مقدار برای پیاز مشهد (68/1) و پیاز چناران (23/1) محاسبه شد و اختلاف آنها از نظر آماری معنی دار بود. ضریب مشابهت سورنسون برای جامعه زنبور های گرده افشان یونجه در مشهد و چناران 81/.، برای پیاز در دو شهرستان 66/. و برای یونجه و پیاز 54/. بود. این مقادیر نشان دهنده تشابه بالای فون زنبور ها بویژه در مزارع یونجه در دو منطقه متفاوت می باشد. با توجه به اهمیت کارکردی تنوع زیستی حشرات گرده افشان در اکوسیستم های کشاورزی، حفاظت و بهره برداری مطلوب از آن مستلزم شناخت ویژگی ها و پراکندگی فضایی و زمانی اجزای آن به ویژه زنبور های گرده افشان است.