حاجی‌هاشم‌خان لُنبانی لوطی یا لومپن؟ و بررسی چرایی شورش او (1239تا1240ق/1823تا1824م)

در اصفهان دورﺓ قاجار همواره گروه‌هایی نظیر اوباش، دزدان، الواط، یاغیان و غیره در راستای منافع شخصی یا منافع گروه‌های دیگر، به تحرکاتی دست می‌زدند که نابسامانی و هرج‌و‌مرج و بی‌نظمی در شهر را باعث می‌شد. یکی از این افراد حاجی‌هاشم‌خان لُنبانی بود. او عده‌ای از افراد را به دور خود جمع کرد و دست به شورش زد و برای مدتی اصفهان را در ترس و اضطراب فرو برد. در سال 1240ق/1824م، فتحعلی‌شاه قاجار با لشکرکشی به اصفهان این شورش را فرونشاند. چرایی شورش حاج‌هاشم‌خان و تعیین تعلق او به دسته‌جات شورشی یا لوطیان، موضوع اصلی این مقاله است که تلاش می‌شود به روش تاریخی و با شیوﺓ توصیفی- ‌تحلیلی و انطباق داده ها و با استفاده از منابع و مآخذ موجود، دربارﺓ آن بحث، و این موضوع بررسی شود. به‌نظر می‌رسد حاجی‌هاشم‌خان لنبانی و افرادش جزو لاﻳﮥ اشرار جامعه بودند که با استفاده از وضعیت نابسامان سیاسی و با انگیزه‌هایی نظیر طمع در مال دیگران، غرور، فخرفروشی و انتقام‌جویی دست به شورش زدند. همچنین اگر لوطیان را از اخلاف عیاران برشماریم، اطلاق لوطی به حاج‌هاشم‌خان لنبانی و افراد تابع او درست به‌نظر نمی‌رسد و باید او را در زمرﺓ افراد فرصت‌طلب شرور به‌حساب آورد.