حمایت از حقوق مصرف‌کننده و قلمرو آن در فقه شافعیان و امامیه

هرچند به علت رواج اصطلاح مصرف‌کننده در دوران معاصر، این اصطلاح در فقه ذکر نشده است، اما فقه به حقوق مصرف‌کننده و راه‌های حمایت از آن، همچنین به مسئولیت دولت در این زمینه و اقدامات ضروری برای حمایت از آن پرداخته است. ضوابطی که در ابواب معاملات برای داد و ستد مقرر شده است و اختیارات ویژه‌ای که به دو طرف معامله یا یکی از آن‌ها برای قطعی کردن معامله یا فسخ آن داده شده است، همچنین تحریم ربا، نهی از احتکار و .... در معاملات، تنها نمونه‌هایی برای حمایت از حقوق مصرف‌کننده در فقه اسلامی است و برای آگاهی از چنین حمایتی در فقه، نباید به ابواب معاملات بسنده کرد؛ زیرا این حمایت، امروزه در قرارداد میان فروشنده و خریدار خلاصه نمی‌شود؛ بلکه مصرف‌کنندگان و دیگر افراد جامعه را دربرمی‌گیرد. از این‌رو، مقایسه‌ی موضوع «مسئولیت مدنی تولیدکنندگان» و «ضمان» از یک طرف و بررسی کتاب‌های مربوط به تنظیم بازار و اختیارات حاکم اسلامی (سیاسات شرعیه) در راستای حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان از طرف دیگر، ما را با تلاش‌های ارزشمند فقهای مسلمان‌ در این راستا و ظرفیت بالای فقه، در برآورده کردن نیازهای روز آشنا می‌سازد.