روش‌های ارزیابی کیفیت اسپرم ماهیان

با گسترش فعالیت­های آبزی­پروری، توجه به کیفیت سلول­های جنسی مولدین روز به­روز افزایش یافته است. لقاح سلول­های جنسی ماده با اسپرم مناسب، منجر به بالارفتن بازده تکثیر در تمام مراحل (درصد لقاح، تفریخ، بقا و رشد) می­شود. کیفیت سلول­های جنسی دخیل در تکثیر ماهیان به عوامل زیادی بستگی داشته و تاثیر هر یک از این عوامل می­تواند در گونه مورد نظر بسیار متغیر باشد. لذا تعاریف مختلفی از واژه "کیفیت" در منابع به چشم می­خورد. از طرفی، روش­های ارزیابی کیفیت با توجه به پیشرفت­های علمی و ابزاری، خود مرتباً دچار تحول شده و از دیدگاه­های مختلفی بدان پرداخته شده­ است. بررسی اسپرماتوزوآ، به­دلیل خصوصیات منحصربه­فرد سلولی و دسترسی آسان­تر نسبت به تخمک، توسط محققین مختلفی صورت گرفته و نقطه نظرات مربوط به شاخص­های ارزیابی کیفیت آن در حال گسترش است. در این مقاله ضمن مروری مختصر بر مهم­ترین خصوصیات سلولی و مورفولوژیک اسپرماتوزوآ در ماهیان، مهم­ترین شاخص­های ارزیابی و عواملی که بر آن­ها تاثیر می­گذارند نیز مورد بحث قرار گرفته است. گرچه محققین بسیاری در مورد هر یک از این شاخص­ها و بهبود کیفیت آن­ها مطالعات ارزشمندی ارائه داده­اند، معهذا آزمایشات بررسی تحرک اسپرم و انجام لقاح، هنوز به­عنوان قابل­قبول­ترین، عملی­ترین و ساده­ترین روش­های ارزیابی­ متداول و پیشرفته کیفیت اسپرماتوزوآ در ماهیان مورد استفاده قرار می­گیرند.