سلامت و درآمد در ایران: مروری بر مطالعات چاپ شده به زبان فارسی در سال‌های 1379 تا 1386

  مقدمه: در سال‌های اخیر، ارتباط میان عوامل اجتماعی و وضعیت سلامت افراد به طور روزافزونی مورد توجه محققان و دست‌اندرکاران سلامت قرار گرفته است. هدف این مطالعه، جمع‌بندی از نتایج مطالعاتی در کشور است که در دوره زمانی 1386 -1379 رابطه میان درآمد و سلامت افراد و خانوارها و ساز و کارهای این رابطه را نشان داده‌اند.   روش کـار: مطالعه از نوع تحقیقات توصیفی با مرور اسناد و منابع کتابخانه‌ای بود. به منظور جمع‌آوری داده‌ها، چهار بانک اطلاعات الکترونیکی ایرانی و کتابخانه‌های دانشگاه‌های مرتبط، با کلیدواژه‌های مربوط به درآمد جستجو گردید. مطالعات جمع‌آوری شده بر اساس معیارهای ورود، شامل مطالعات کمی مربوط به جمعیت ساکن ایران در دوره زمانی 1379 تا 1386 که دارای اطلاعات وضعیت درآمد در میان گروه‌های بیمار و سالم و/ یا داده‌های ارتباط بین درآمد و وضعیت سلامت و بیماری بودند ارزیابی گردیدند. داده‌های مرتبط بر اساس شاخص‌های مندرج در وارسی‌نامه، استخراج و طبقه‌بندی و توصیف و تحلیل شد.   یافته‌ها: در این مطالعه، 47 سند پژوهشی در خصوص وضعیت اقتصادی و سلامت جسمی و روانی جمع‌آوری شد. بیشتر مطالعات (5/76%) رابطه معناداری میان وضعیت سلامتی با شاخص وضعیت اقتصادی یافته‌اند و 5/6% مطالعات وجود رابطه معنادار را رد کرده‌اند. با این حال در درصدی از مطالعات (17%)، رابطه برخی از شاخص‌های سلامت با درآمد تأیید و برخی رد شده‌اند. در حدود 40% مطالعاتی که رابطه معنادار میان درآمد و سلامت را گزارش کرده‌اند نشان داده‌اند که وضعیت سلامتی در گروه‌های دارای وضعیت اقتصادی ضعیف‌تر، بدتر بوده است و سایرین جهت رابطه را نشان نداده‌اند.   نتیجه‌گیری: اغلب مطالعات، رابطه درآمد و وضعیت سلامتی افراد را تأیید کرده‌اند؛ اما نمی‌توان از آن الزاماً استنباط رابطه علت و معلولی داشت. به نظر می‌رسد که ساز وکارهای تأثیر وضعیت اقتصادی بر سلامت و بالعکس به طور مستقل، مورد نظر پژوهشگران نبوده است. انجام مرورهای نظام‌مند به منظور دستیابی به مطالعات بیشتر و انجام مطالعات با متدولوژی مناسب در این حوزه پیشنهاد می‌گردد.