سنجش تاریخی و تطبیقی ویژگی‌های فنی و نقش‌پردازی پنج در موجود در مجموعهٔ شیخ جام شهرستان تربت جام

 مجموعه شیخ جام در شهرستان تربت جام موزه‌ای ست که از دوران سلجوقی تا قاجار آثاری به یادگار دارد. بخشی از آن درهای چوبی مجموعه به‌طور اخص درهای گنبدخانه و یکی در آب‌انبار محفوظ است. هدف مقاله بررسی فنی و هنری درهای مذکور و تعیین تاریخ ساخت درها (پنج دَر) با توجه به نقش و تکنیک منبت‌کاری دَرهاست. بنابراین، سؤال این است که تزیینات دَرهای داخلی گنبدخانه و دَرِ موجود در انبار مجموعه شیخ جام چیست و متعلق به کدام دوره تاریخی است؟ روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و تاریخی است. دَرها پس از توصیف از نظر کتیبه، نقش و تکنیک اجرا مطالعه شده و جهت تاریخ‌یابی تطبیق و مقایسه می‌شوند. شیوه جمع آوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه ای و پژوهش‌های میدانی، مصاحبه وعکس می‌باشد. تزئینات دَرها شامل کتیبه‌های روی دو دَر گنبدخانه و دَرِ آب‌انبار،نام پروردگار (الملک) به خط کوفی تزئینی و نقوشی با گردش‌های اسلیمی‌ها و قاب اسلیمی و تک اسلیمی‌ها که یک قاب را تشکیل می‌دهد و ختایی‌های که شامل گل‌ها وغنچه‌ها و برگ‌ها روی تمامی دَرها چشم نوازی می‌کند. تطبیق نقوش این پنج دَر با آثار شاخص تیموری، شیوه منبت جَست نقوش و کتیبه نشان از آن دارد که این آثار را می‌توان متعلق به دوره اول تیموری (نیمه اول قرن 9 هجری قمری) دانست.