شاخصه‌های همسازی با اقلیم در مسکن روستایی استان گیلان

بحران انرژی و ضرورت صرفه‌جویی در مصرف آن، لزوم تجدیدنظر در نحوه ساخت و ساز را به یکی از ارکان اصلی برنامه‌ریزی و طراحی کشور تبدیل نموده است. این مسئله به‌خصوص در روستاها که همواره از منابع کمتری نسبت به شهرها برخوردار بوده‌اند، حیاتی‌تر است. پایین‌ بودن سطح زندگی در روستا، نبود تخصص، دور بودن از امکانات شهری، مشکل دسترسی، مشکلات معیشتی و امثال آن از عواملی هستند که لزوم توجه به صرفه‌جویی انرژی در این مناطق را چند برابر می‌کند. بر اساس مطالعات انجام شده در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان تهران تحت عنوان بررسی روش‌های صرفه جویی انرژی در مسکن روستایی استان گیلان این استان دارای چهار پهنه شاخص اقلیمی است. در گذشته و در نبود امکانات مدرن برای استفاده از انرژی‌های فسیلی، نیازهای متفاوت این پهنه‌ها منجر به شکل‌گیری معماری خاص در هر پهنه شده است. اما مقایسه راهکارهای بومی اتخاذ شده نشان می‌دهد که گاه نیازهای متفاوت منجر به راه حل های مشترک شده و به همین دلیل، استان دارای سه پهنه معماری است. بررسی ویژگی‌های طراحی کالبدی روستاها و مصالح و روش های اجرایی ، نشان می‌دهد که در طراحی معماری روستاهای این استان، علاوه بر استفاده از انرژی-های طبیعی برای تأمین آسایش حرارتی، با شرایط نامطلوب اقلیمی نیز مقابله شده است. به این ترتیب معماری بومی، با کمترین نیاز به انرژی‌های فسیلی، ضمن صرفه جویی در هزینه‌ها، از آلودگی و تخریب محیط زیست نیز جلوگیری به عمل آورده و مصداق بارزی از معماری پایدار است. مقاله حاضر بر اساس مطالعات میدانی و تحقیق انجام شده، به معرفی پهنه‌های اقلیمی شناسایی شده در این استان و شگردهای معماری به‌کار رفته در هر پهنه برای همسازی با شرایط اقلیمی و محیطی می پردازد. سپس براساس این شناخت راهکارهای طراحی همساز با اقلیم برای کاهش مصرف انرژی در مسکن روستایی، برای هر یک از پهنه های معماری این استان که عبارتند از پهنه جلگه‌ای- کوهپایه‌ای، کوهستانی مرطوب و کوهستانی نیمه خشک ارائه شده است.