صحنه (زمان و مکان) و ابعاد عرفانی آن در غزل- داستان‌های عطّار

چکیده: عطّار علاوه بر مثنوی در قالب غزل نیز قصّه­پردازی کرده و مجموعاً 62 قصّه را در غزلیّاتش آورده است. بررسی عناصر ساختاری این قصّه­ها ما را با هنر عطّار در داستان‌پردازی و افکار و اندیشه‌های وی در این زمینه آشنا می­کند. یکی از عناصری که در این زمینه باید بررسی شود، صحنه (زمان و مکان) حوادث قصّه است؛ زیرا عطّار شاعری عارف است و در شعر به دنبال بیان آموزه­های عرفانی خویش بوده است و صحنه (زمان و مکان) نیز در آثار عرفانی در بسیاری موارد دارای ابعاد عرفانی است. بررسی غزل - داستان‌های عطّار نشان داد که زمان مورد استفادة عطّار در قصّه­هایش، معمولاً شب یا سحرگاه است که این امر، نشان‌دهندۀ بُعد عرفانی داستان­هاست؛ زیرا شب و سحرگاه، زمان راز و نیاز و کشف و شهود عارفان است. مکان قصّه‌ها هم معمولاً مکان‌هایی چون خرابات، میخانه، حرم کبریا، درگاه عزّت، مسجد، بتخانه، دیر و خانقاه است که همگی بر ابعاد عرفانی قصّه می­افزایند.