مؤلفه‌های موردانتظار مردم از عدلیه و تکاپوی دستگاه قضا در برآوردن آن طی سال‌های آغازین مشروطه

هدف: این مقاله بر آن است تا موارد زیر را شناسایی و تحلیل کند: انتظارات مردم از عدلیه در سال‌های آغازین پس از مشروطه؛ میزان اهمیت مؤلفه‌های موردانتظار مردم از عدلیه و رابطه آن با درک مفهوم مشروطیت از دیدگاه مردم؛ همچنین تکاپوی نخستین دستگاه قضا در برآوردن این انتظارات. روش و رویکرد پژوهش: این پژوهش به‌شیوه توصیفی-تحلیلی براساس اسناد امجدالسلطان -معاون وزیر عدلیه در سال‌های 1325 تا 1329ق- و با بهره‌گیری از روش آماری با تحلیل کیفی داده‌های مستخرج از این اسناد تنظیم شده‌است؛ همچنین از سایر منابع تاریخی نیز استفاده شده‌است. یافته‌ها و نتایج: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که با تغییر نظام حکومتی و انتظاراتی که رخداد مشروطه در مردم ایجاد کرده بود، توقع تحولی اساسی برای تحقق عدالت و حل مشکلات حقوقی در مردم به‌وجود آمده بود. همچنین می‌توان رابطة معناداری بین مؤلفه‌های موردانتظار مردم از مشروطیت با درک مفهوم مشروطیت از دیدگاه آن‌ها به‌دست آورد. دستگاه قضا باوجودِ تلاش برای برآوردن انتظارات مردم، به‌دلیل ریشه‌داربودن مشکلات بر سرِ راه تعمیق و توسعة این انتظارات، نمی‌توانست یک‌باره انتظارات مردم را برآورده کند و به زمان بیشتری نیاز داشت تا قدرتمند شود. بااین‌حال نظام حقوقی کشور با تأثیر از تحولات مشروطیت متحول شد و این تحول در آینده نیز ادامه یافت.