مدل مدیریت راهبردی تبادل آب مجازی محصولات کشاورزی و دامی ایران

کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خود که در ناحیه خشک و نیمه‌خشک جهان قرار گرفته و همچنین مصارف روزافزون آب، در آینده‌ای نه چندان دور با بحران آب مواجه خواهد شد. بنابراین لازم است در مدیریت مصرف آب کشور جنبه‌های مختلفی را درنظر گرفت. در این تحقیق با استفاده از مدل‌های راهبردی، تجارت آب مجازی محصولات کشاورزی کشور ایران با سایر نقاط جهان برای سال 1393 مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش در سه گام انجام شد. در ابتدا آب مجازی محصولات منتخب محاسبه شده و درگام بعدی با استفاده از مدل SWOT نقاط ضعف، قدرت، تهدید و فرصت‌های تبادل آب مجازی محصولات کشاورزی ایران شناسایی شدند. سپس برای کمی‌سازی راهبرد و تعیین بهترین راهبرد عملیاتی از دو ماتریس QSPM و ماتریس فریمن (ذی‌نفعان) استفاده شد. در بررسی مدل SWOT، مشخص شد که راهبرد مناسب جهت حرکت بسوی شرایط مطلوب، راهبرد تهاجمی می‌باشد. همچنین بررسی ماتریس QSPM نشان داد که راهبرد افزایش تمرکز روی تولید محصولات با آب مجازی کم به‌ویژه زعفران و کشمش با کسب امتیاز 371/5 و راهبرد استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی برای فرآوری محصولات با آب مجازی کم با امتیاز 193/5 راهبردهای عملیاتی اصلی در این تحقیق هستند. نتایج بررسی ماتریس ذی‌نفعان نیز نشان داد که استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی برای فرآوری محصولات با آب مجازی کم و صادرات این محصولات (امتیاز 105) بهترین گزینه برای تبادل محصولات کشاورزی ایران است. بنابراین با بکارگیری این دو راهبرد هم به مسائل آب کشور توجه شده و از سویی دیگر، مسائل اقتصادی تبادل محصولات کشاورزی محقق می‌شود.