مسألۀ زایش معانی از صور و اصالت زبان از دیدگاه عارفان

  مسألۀ زایش معانی از صور و اصالت زبان از دیدگاه عارفان     لیلا پژوهنده [1]     تاریخ دریافت:4/4/92   تاریخ تصویب:18/9/92     چکیده   مسألۀ ظریف امکان زایش معنی و اندیشه از سخن، از نگاه عارفان پرسش اصیلی است که در این نوشتار به شیوه­ای تحلیلی در پی پاسخگویی به آن هستیم. این مسأله در حالی مطرح می­شود که در عرفان بر اصالت معنی و اندیشه تأکید شده است.   جهت تبیین موضوع، پس از ملاحظاتی در باب ویژگی­ها، ماهیت،کاربرد، رابطه و تعامل، صورت و معنا، ذهن و زبان، دل و زبان و ایمان و ذکر، به پرسش بنیادین این پژوهش بازمی­گردیم و مسألۀ ظریف امکان زایش معنی و اندیشه را از سخن بازمی‌کاویم. در ادامه، ضمن تبیین جایگاه سخن و نقش هستی­شناختی زبان، برپایۀ آرا و اقوال عارفان نشان می­دهیم که زبان تنها محدود به گسترۀ فکر آدمی نیست و نمی‌توان کنش ازلی و مقدس آن را به منش ارتباطی انسانی تقلیل داد .   آرا و اقوال عارفان در خصوص مراتب متمایز زبان و تأکید بر جایگاه هستی‌شناسانه و کنش مقدس و ازلی سخن در ورای سویۀ ارتباطی، نقش سخن تکوینی و کلمۀ خلّاقه را در زایش معانی و قدرت رهایی­بخش و هستی­آفرین آن توجیه می ­ کند؛ از این جهت عارفان ضمن تأیید اصالت معنی، سخن را سرچشمۀ هستی و موجودات را سخن خداوند می ­ شمارند و بر قدرت خلاقه و بی شبه و نظیر سخن ت أ کید می‌ورزند.     واژه­های کلیدی: اصالت معانی، زایش معانی، مراتب اندیشه، صور و زبان، مراتب سخن، رابطۀ صورت و معنی.   1 . استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم. [email protected]