مطالعه ریخت‌شناسی و تشریحی گونه انحصاری و در معرض خطرHeliocarya monandra (Boraginaceae) در ایران

Heliocarya monandra گونه‌ای انحصاری و نادر از خانواده گاوزبانیان (Boraginaceae) است که در ناحیه محدودی در مرکز ایران می‌روید. با توجه به نبود مطاالعات جامع، صفات ریخت شناختی و تشریحی این گونه بررسی شد. برای این منظور نمونه‌هایی از کوه صفه در جنوب شهر اصفهان در مرکز ایران جمع‌آوری شد. از برگ، ساقه و ریشه آنها برش‌های عرضی به‌صورت دستی گرفته شد و به روش‌های رایج در آزمایشگاه برای مطالعه با میکروسکوپ نوری آماده گردیدند. اندازه‌گیری‌ها حد اقل در 5 تکرار انجام شد. برخی از ویژگی‌های میوه و دانه شرح داده شدند. میوه شامل فندقه‌ای یک دانه‌ای، تخم مرغی یا دایره‌ای به طول (7-) 6-4 میلی‌متر، به عرض 4-5/2 میلی‌متر و به ضخامت 1-8/0 میلی‌متر بود. دانه نیز به طول 2-8/1 میلی‌متر، تخم مرغی، با نوکی برگشته بود. برگ از نوع دو طرفی با روزنه‌های آنموسیتیک بود. ریشه ساختار ثانوی نشان داد، ساقه نیز دارای بافت‌های اولیه و ثانوی بود. نتایج ریخت‌شناختی و تشریحی به جز در برخی موارد با ویژگی‌های عمومی خانواده گاوزبانیان منطبق بود. جزئیات میوه و دانه در این گیاه برای اولین بار گزارش می‌شوند. صفات میوه به‌طور اخص برای روشن نمودن روابط آرایه‌شناسی این خانواده مهم‌ است. بر طبق مشاهدات صحرائی تنها یک جمعیت از این گونه در استان اصفهان وجود دارد که این جمعیت نیز در معرض خطر ناپدید شدن از صحنه طبیعت قرار دارد.