مطالعه فرآیندهای تولید روان‌آب و رسوب تحت نوارهای ژئوتکستایل کنفی-کلشی

طی چند دهه گذشته از ژئوتکستایل‌ها جهت حفاظت دامنه‌های فرسایش یافته، کاهش هدررفت خاک و ایجاد بستر مورد نیاز برای رشد گیاهان استفاده شده است. در تحقیق حاضر سعی شد کارائی ژئوتکستایل کنفی-کلشی در کاهش روان‌آب و رسوب خروجی از یک حوضه آزمایشی کوچک مورد بررسی قرار گیرد. به این منظور در بالادست سد قشلاق دو حوضه کوچک (کنترل و تیمار) انتخاب و در داخل یکی از آن‌ها اقدام به نصب ژئوتکستایل کنفی-کلشی به صورت نوارهایی عمود بر جهت جریان دامنه‌ها شد. پس از اجرای تیمار حفاظت خاک، در نقطه خروجی حوضه‌ها فلوم‌های اندازه‌گیری نرخ جریان نصب شد تا در صورت بارندگی مقادیر روان‌آب و رسوب معلق اندازه‌گیری شود. در طول یک سال آماربرداری، سایر متغیّرهای مورد نیاز نیز (از قبیل: درصد پوشش گیاهی، خاک، سنگریزه، رخنمون سنگی و شیب) در سرتاسر سطح حوضه بررسی و ثبت شد. نتایج مؤید تغییرات زیاد روان‌آب و رسوب طی دوره مورد مطالعه بود، به نحوی که حداکثر و حداقل رسوب ویژه به ترتیب برابر با 48/2 و 69/0 گرم بر مترمربع برای وقایع مورخ 10/11/1393 و 09/01/1394 ثبت گردید. علاوه برآن، نتیجه آزمون مقایسه میانگین نشان داد که ژئوتکستایل کنفی-کلشی توانسته رسوب ویژه را به طرز معنی‌داری کاهش دهد (P<0/05)، با این حال، بین روان‌آب دو حوضه تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد (P=0/67). شیب زیاد منطقه مورد مطالعه و درصد رخنمون سنگی بالا، دلیل بالا ماندن تولید روان‌آب حتی بعد از اجرای تیمار حفاظت خاک می‌باشد. نتایج شاخص کارائی کاهش رسوب نیز ضمن تأکید بر کارائی بالای ژئوتکستایل کنفی-کلشی در کاهش رسوب، نشان داد که در رگبار 09/01/1394 بیشترین اثرگذاری در کاهش رسوب به وقوع پیوسته به نحوی که مقدار RRE برابر با 49/50 درصد به­دست آمد. این عدد بیان کننده این واقعیت می‌باشد که در مقایسه با حوضه کنترل، ژئوتکستایل کنفی-کلشی توانسته است مقدار رسوب‌دهی را به نصف برساند، که عدد بسیار بالائی می‌باشد.