مقایسه تطبیقی کیفیت محیطی پیاده‌راه‌های تجاری و بازارهای سنتی،نمونه موردی: پیاده راه پانزده خرداد و بازار قدیم تهران

  فضاهای عمومی شهری عناصری کلیدی در ارتقاء زیست شهروندان به حساب می‌آیند. از جمله چنین فضاهایی می‌توان به فضاهای تجاری اشاره نمود، که از گذشته تاکنون جایگاه خود را در شهرها حفظ نموده‌اند و همواره به‌عنوان قلب تپنده شهر به حساب می‌آمده‌اند. بازارهای سنتی و پیاده‌راه‌های تجاری دو نمونه متفاوت از چنین فضاهایی هستند که امروزه در هسته‌های مرکزی اغلب شهرهای بزرگ در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایفای نقش می‌کنند. بر همین اساس در این پژوهش پیاده‌راه پانزده خرداد و بازار قدیم تهران با هدف سنجش مؤلفه‌های کیفیت محیطی مورد بررسی قرار گرفته اند. شاخص‌های تبیین کننده این موضوع از طریق مروری بر متون معتبر جهانی استخراج شده و از طریق پیمایش میدانی و تهیه پرسشنامه گردآوری شده‌اند (n =200). روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و به‌منظور خلاصه سازی شاخص‌ها و تعیین تأثیر هر یک از متغیرها بر عوامل تبیین‌کننده کیفیت محیط، از روش تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد شش عامل «فعالیت و عملکرد»، «قابلیت دسترسی»، «پاسخ‌دهندگی»، «قابلیت پیاده مداری»، «سیما و منظر» و «اجتماع پذیری» به ترتیب بالاترین سهم را در تعریف کیفیت این فضاها دارا می‌باشند. به‌منظور مقایسه کیفیت محیط در پیاده‌راه و بازار، امتیازات عاملی استاندارد شده محاسبه شده‌اند که نتایج آن نشان می‌دهد کیفیت محیط در پیاده‌راه پانزده خرداد به میزان جزئی از بازار قدیم بهتر است. همچنین نتایج تفصیلی‌تر بیانگر برتری پیاده‌راه نسبت به بازار در چهار عامل فعالیت و عملکرد، قابلیت دسترسی، پاسخ‌دهندگی و وضعیت پیاده‌مداری است و در دو عامل اجتماع پذیری و سیما و منظر برتری با بازار بوده است. حفاظت از بناهای ارزشمند، جلوگیری از اغتشاش محیطی، تأمین امکانات اقامتی، پذیرایی و بهداشتی، فروش صنایع دستی، اختلاط کاربری‌ها و افزایش خرده فروشی‌ها، طراحی براساس مقیاس انسانی و جلب مشارکت بخش خصوصی از اصلی ترین راهکارهای پیشنهادی این پژوهش برای ارتقای کیفیت این فضاها می‌باشد.