مقایسه شاخص‌های کمی و کیفی برداشت سبز و سوخته ارقام نیشکر

چکیده سابقه و هدف: افزایش گرمایش جهانی و مسائل زیست محیطی فشار افکار عمومی بخصوص در مناطق شهری نزدیک مزارع نیشکر(Saccharum officinarum) موجب گذار از روش برداشت سوخته (اتش زدن مزرعه قبل از برداشت) به سمت برداشت سبز در اکثر مناطق کشت نیشکر درجهان شده است.آتش زدن مزرعه همچنین موجب ازبین رفتن حدود 20 تن برگ و سرشاخه شده که درروش برداشت سبز می تواند به صورت ماده آلی به خاک برگشته موجب حاصلخیزی خاک و پایداری تولید نیشکر در استان خوزستان شود. مواد وروش‌ها: به‌منظور بررسی شاخص‌های کیفی حین برداشت در روش برداشت سبز و مقایسه آن با میزان ضایعات در روش برداشت سوخته نیشکر آزمایشی در سال زراعی 95-94 در کشت و صنعت نیشکر امام خمینی اجرا شد. طرح آماری مورد استفاده کرت‌های یکبار خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار بود که سه رقم نیشکر به‌عنوان فاکتور اصلی و پنج روش برداشت و راتونینگ پس از برداشت به‌عنوان فاکتور فرعی درنظر گرفته شد. ضایعات برداشت نیشکر در مزرعه همچون نی کف بری نشده، نی قدی بجامانده، نی چاپری ریخته شده در مزرعه، نی تراش شده، کل ضایعات برداشت، درصد قند نیشکر (پل) و عملکرد نیشکر در واحد‌های ازمایشی مورد ارزیابی قرار گرفتند. کلیه محاسبات آماری با نرم افزار SAS v 9.2 انجام گرفت و برای مقایسه میانگین‌ها ‌از آزمون حداقل تفاوت معنی‌دار (LSD) استفاده گردید. یافته‌ها: نتایج نشان داد ارقام نیشکر در کل صفات مورد ارزیابی اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال 1% نشان دادند. بیشترین ضایعات نی تراش شده با 65/2 تن در هکتار متعلق به رقم زودرس CP73-21 و کمترین متعلق به رقم دیررس CP48-103‌‌‌ با 23/1 تن در هکتار بود. بیشترین ضایعات کل برداشت مربوط به رقم زودرس CP73-21 با 14/12 تن درهکتار و کمترین متعلق به واریته دیررس CP48-103 با 46/4 تن در هکتار بود. با توجه به اینکه واریته‌های نیشکر از لحاظ ارتفاع ساقه تعداد برگ دوره رسیدگی و تحمل در برابر ورس متفاوتند لذا نقش واریته در میزان ضایعات حین برداشت مهم است. بیشترین ضایعات نی تراش شده متعلق به مجموع روش‌های برداشت سبز (بدون اختلاف معنی‌دار بین خود) با حدود 2 تن در هکتار و کمترین میزان تراش نی متعلق به روش برداشت سوخته (35/1 تن درهکتار) بود. مجموع روش‌های برداشت سبز بیشترین ضایعات برداشت را نسبت به برداشت سوخته داشتند. وجود برگ و سرشاخه سبز باعث افزایش ضایعات در برداشت سبز نیشکر می‌شود. روش برداشت اثر معنی‌داری در سطح احتمال خطای 5% بر درصد پل نداشت. بیشترین عملکرد مربوط به واریته میان‌رس CP69-1062 با میانگین 87/92 تن در هکتار بود. کمترین میزان عملکرد نی مربوط به واریته زودرس با 4/65 تن در هکتار بود. میانگین عملکرد روش برداشت سوخته 19/83 تن در هکتار و میانگین روش‌های برداشت سبز 68/73 تن در هکتار بود. در مجموع روش برداشت سبز نسبت به روش سوخته حدود 11% کاهش عملکرد نشان داد. نتیجه‌گیری‌:از انجا که تحقیقات درخصوص برداشت سبز نیشکر تازه درکشور شروع شده و با توجه به اینکه بیشترین ضایعات به جا مانده درمزرعه در روش برداشت سبز متعلق به واریته زودرس بود همچنین نیاز به انجام تغییرات فنی در دروگرهای نیشکربرای کارایی بالاتر در برداشت سبزوکاهش ضایعات توصیه می شود با امکانات فعلی برداشت سبز نیشکردرمورد واریته های میان رس و دیررس انجام شود.