مقدمه کلیله و دمنه و باب برزویه طبیب دریچه‌ای بر فرهنگ و تربیت در ایران باستان

تأمل در مقدمه کتاب کلیله و دمنه و باب برزویه حکیم این کتاب نشان می‌دهد که این دو بخش از افزوده‌های بزرگمهر حکیم و یا به اعتقاد برخی از ابن‌مقفع است. آنچه مهم است اینکه این دو بخش هندی نیست و دریچه‌ای به فرهنگ و ادب ایرانیان باستان است. موضوعات اصلی این دو بخش عبارت است از خردورزی، عشق به دانش و کتاب، اعتقادات دینی، پایبندی به صفات نیک اخلاقی، مبارزه با رذایل اخلاقی و پندهای حکیمانه. در این جستار، با ارائه شواهد مختلف نشان داده‌ایم که نیاکان ما از معرفت و آگاهی و ارزش‌های اخلاقی و دینی بهره‌مند بوده‌اند و مضامین حکمی این دو بخش، روزنه‌ای برای اطلاع از دیدگاه‌های ایرانیان باستان در خصوص محورهای اساسی زندگی است. عموم این مضامین به سبب حقیقت‌بینی و درک درست از جهان هستی، همسو و هماهنگ با فرهنگ اسلامی است و با آنکه سرچشمه آنها در فرهنگ ایرانیان است، در انتخاب آنها گزینشی هدفدار برای تطبیق با عقاید اسلامی حاکم بر روزگار ابن‌مقفع صورت گرفته است.