نقش کاربری‌های اطراف رودخانۀ سیاهرود قائم‌شهر روی باقیماندۀآفتکش‌های ارگانوفسفره و ارگانوکلره موجود در آب و رسوب

در این تحقیق تأثیر کاربری‌های اطراف رودخانۀ سیاهرود قائم‌شهر روی غلظت باقیماندۀ آفت‌کش‌ها در آب و رسوب بررسی شد. 11 سم ارگانوکلره (2,4'-DDD، 2,4'-DDE، 2,4'-DDT، 4,4'-DDD، 4,4'-DDE، 4,4'-DDT، Aldrine، deldrin، α-HCH، β-HCH و γ-HCH) و 3 سم ارگانوفسفره (Chlorpyrifos، Diazinon و Edifenphos) در آب و رسوب رودخانۀ سیاهرود قائم‌شهر در 7 ایستگاه (7 کاربری) و در سه فصل تابستان (فصل پرمصرف) بهار (فصل خشک یا کم‌باران) و پاییز (فصل تر یا پرباران) نمونه‌برداری شدند. سموم موجود در آب از طریق کارتریج و حلال شستشودهندۀ اتیل استات و سموم موجود در رسوبات با روش حلال- حلال (نرمال هگزان- دی‌کلرومتان) و حمام فراصوتی استخراج شدند و برای تمیزسازی از ستون حاوی فلوریسیل نیمه‌فعال استفاده شد و از طریق دستگاه GC/ECD اندازه‌گیری شدند. در نمونه‌های آب مقدار غلظت DDT‌ها از مقدار LOD تا 050/0 و سیکلودی آن‌ها از LOD تا 020/0 و HCH‌ها از LOD تا 780/0 و آفت‌کش‌های ارگانوفسفره تا μg/l86/1 و در نمونه‌های رسوب DDT‌ها از LOD تا 080/0 و سیکلودی آن‌ها تا μg/gdw 040/0 و HCH‌ها تا μg/gdw 170/0 و آفت‌کش‌های ارگانوفسفره تا μg/gdw 29/3 بوده است. نتایج نشان می‌دهد که در خصوص بقایای سموم ارگانوکلره در آب، بیشترین تأثیر را کاربری مسکونی و بعد از آن کاربری کشاورزی داشته و در رسوب بیشترین تأثیر برای کاربری کشاورزی و مسکونی بوده است و در خصوص بقایای سموم ارگانوفسفره، هم در آب هم در رسوب، به ترتیب کاربری‌های کشاورزی و باغات، مسکونی و کشاورزی (شالیکاری) بیشترین تأثیر را داشته‌اند. کمترین تأثیرات مربوط به کاربری‌های جنگل، کشاورزی 1، مسکونی 1 (شهر قائم‌شهر) و کشاورزی 3 است. در تمامی نمونه‌های آب و رسوب، در همۀ ایستگاه‌ها و در سه فصل، غلظت سموم آلی فسفره به علت مصرف فعلی آن‌ها بیشتر بود.