همانندی‌‌‌‌‌‌‌‌های بنیادین مثنوی با اوپانیشادهای اولیه در وجود‌‌شناسی و معرفت‌‌شناسی

در میان ابعاد مختلف ادیان، می‌‌‌‌‌‌‌‌توان گفت بُعد عرفان از بیشترین ظرفیت همدلی پیروان ادیان برخوردار است و بیشترین همانندی‌‌‌‌‌‌‌‌ها از این رهگذر حاصل می‌‌‌‌‌‌‌‌شود؛ ازاین‌‌رو این نوشتار متکفل بررسی همانندی برخی آموزه‌‌‌‌‌‌‌‌های مهم عرفانی در مثنوی به‌‌عنوان نمونۀ برجسته‌‌ای از ادبیات اسلامی و اوپانیشادهای اولیه به‌‌مثابۀ یکی از کتاب‌‌های مهم دین هندویی است. موضوعات مهم این پژوهش عبارت‌‌اند از: وحدت وجود، اتحاد برهمن و آتمن و فنا‌‌ءفی‌‌الله، و رستگاری مبتنی‌‌بر معرفت. این مقاله درصدد آن است که اولاً همدلی این دو اثر را از رهگذر همانندی آموزه‌‌‌‌‌‌‌‌های عرفانی نشان دهد. ثانیاً به مدد مثنوی، توجه جمهور مطالعه‌‌‌‌‌‌‌‌گران را به آثار مهم عرفانی هندویی معطوف کند. درنتیجه می‌‌‌‌‌‌‌‌توان گفت، علاوه‌‌بر همانندی‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که حاصل فطرت معنویت‌‌گرای بشر است و در آثار مورد بحث در این نوشتار به نیکوی دریافته می‌‌‌‌‌‌‌‌شود، همانندی‌‌‌‌‌‌‌‌های مثنوی با اوپانیشادهای اولیه قابل‌‌تأمل است. این پژوهش با رویکرد متن‌‌محورانه و روش تحلیلی-مقایسه‌‌‌‌‌‌‌‌ای و بر مبنای منابع کتابخانه‌‌ای انجام پذیرفته‌‌است.