وضعیت کوتاه قدی، کم‌وزنی، لاغری و اضافه وزن در کودکان زیر پنج سال ایرانی (1379 تا 1381)

سابقه و هدف: یکی از اهداف توسعه هزاره در راستای حذف فقر و گرسنگی در دنیا کاهش سوء تغذیه در کودکان زیر 5 سال است. از طرف دیگر کشورهای در حال توسعه در دو دهه اخیر با حرکت در مسیر تغییرات شتاب‌زده شهرنشینی، در معرض پیامد‌های آن از جمله افزایش اضافه وزن و چاقی قرار گرفته‌اند. پیگیری تحقق اهداف توسعه هزاره در جوامع مختلف، مستلزم دسترسی به آمار قابل استناد در زمینه وضعیت رشد کودکان در سطح ملی است. مطالعه حاضر با هدف تعیین وضعیت کوتاه قدی، کم‌وزنی، لاغری و اضافه وزن و چاقی در کودکان زیر 5 سال خانوارهای شرکت کننده در" طرح جامع مطالعات الگوی مصرف مواد غذایی خانوار و وضعیت تغذیه‌ای کشور (81-1379)" انجام شد. مواد و روش‌ها: در مطالعه حاضر، از داده‌های 7158 خانوار استفاده شده است. خانوارها به صورت نمونه‌گیری سیستماتیک از 28 استان کشور انتخاب شدند. تعداد کل کودکان زیر 5 سال 2562 نفر بود. کارشناسان تغذیه آموزش دیده طی سه روز مراجعه متوالی ، وزن (با دقت 100 گرم با ترازوی دیجیتال سکا) و قد(با دقت cm1/0) تمام اعضای خانوار را به روش استاندارد اندازه‌گیری و ثبت ‌کردند. سن افراد با دیدن شناسنامه و بر اساس ماه ثبت ‌شد. وزن کودکان زیر 2 سال، با روش توزین مضاعف و قد به صورت خوابیده اندازه‌گیری ‌شد. وضعیت تغذیه‌ای کودکان بر اساس کمتر از 2 انحراف معیار شاخص‌های z اسکور وزن برای سن، قد برای سن و وزن برای قد تعین شد. اضافه وزن بر اساس وزن برای قد بزرگتر ازSD 2 تعریف شد. یافته‌ها بر اساس میانگین وزن داده شده برای کل کشور، مناطق شهری و روستایی و به تفکیک جنس محاسبه شد. یافته‌ها‌: شیوع کمبود قد برای سن در کودکان زیر 5 سال 1/13% (اطمینان 95%، 4 /14%-8/11%) و شیوع کم‌وزنی 6/7% (اطمینان 95%، 6/8-6/6 %) به دست آمد. شیوع کوتاه قدی و کم‌وزنی در مناطق روستایی بیش از دو برابر شهرها، و در پسران به ترتیب 2/14 و3/7% و در دختران به ترتیب 8/11 و0/8% بود و از نظر آماری معنی‌دار نبود. شیوع لاغری 5/4% و شیوع اضافه وزن و چاقی2/5% درصد به دست آمد. شیوع اضافه وزن و چاقی در دختران، بیش از پسران در مناطق شهری و روستایی مشابه بود. میزان شیوع لاغری در شهر 2 برابر روستا به دست آمد. نتیجه گیری: بر اساس دسته‌بندی WHO ایران از نظر شیوع کم‌وزنی، کوتاه قدی و لاغری در گروه کشورهایی با شیوع پایین قرار دارد. شیوع بالای اضافه وزن در کودکان باید جدی گرفته شود و توجه همزمان به دو سر طیف سوء تغذیه ضرورت دارد. یافته‌های مطالعه حاضر نشان می‌دهد که دستیابی به اهداف توسعه هزاره، به ویژه مستلزم ارتقای استانداردهای زندگی و بهبود کیفیت الگوی رژیم غذایی است.