پالایش میکروبی خاک‌های آلوده به مواد نفتی و بررسی نقش رایزوسفر در کارایی ریز جانداران

آلودگی نفتی یکی از عمومی­ترین و شایع ترین نوع از آلودگی­ها، در زیست بوم­های خشکی و آبی است. رفع آلودگی با روش­های مختلف قابل انجام است. یکی از راه­های ارزان و مقرون به صرفه، استفاده از ریز جانداران و گیاهان برای حذف و یا کاهش آلودگی نفتی است. خاک دارای طیف گسترده­ای از ریز جانداران تجزیه کننده آلاینده­های هیدروکربنی است که باکتری­های سودوموناس، رودوکوکوس، و نوکاردیا از مهمترین آنها می­باشند. این پژوهش با هدف بررسی میزان تأثیر میکروارگانیسم­های تجزیه کننده مواد نفتی در بهسازی خاک­های آلوده به مواد نفتی در شرایط وجود و عدم وجود گیاه در خاک (نقش رایزوسفر) انجام شد. از مناطق آلوده اطراف پالایشگاه که به مدت طولانی در معرض نشت آلاینده­های نفتی قرار داشتند، تعداد 15 نمونه خاک از عمق صفر تا30 سانتیمتری سطح خاک جمع­آوری شد. سپس از نمونه­های خاک در محیط­های کشت مناسب باکتری­های تجزیه کننده مواد نفتی جداسازی، خالص سازی و کارایی آنها در تجزیه مواد نفتی تعیین گردید. آزمایش گلدانی در قالب طرح کاملاً تصادفی به صورت فاکتوریل با سه فاکتور باکتری (چهار سطح)، گیاه (دوسطح ) وآلودگی (چهار سطح آلودگی) انجام شد. شصت روز پس از شروع آزمایش گیاهان برداشت و وزن­تر و خشک ریشه و اندام هوایی و نیز غلظت مواد آلاینده در خاک گلدان­ها اندازه­گیری گردید. نتایج نشان داد در خصوص وزن تر اندام هوایی اثر باکتری، آلودگی و نیز اثرات متقابل آنها در خصوص وزن خشک اندام هوایی آلودگی و اثرات متقابل آلودگی و باکتری و در مورد وزن تر و خشک ریشه­ها اثر آلودگی در سطح یک در صد معنی­دار بود. آلودگی باعث کاهش وزن­تر و خشک ریشه و اندام هوایی گردید و با افزایش آلودگی کاهش وزن افزایش یافت، درحالیکه تلقیح باکتری­ها به خاک با حذف مواد آلاینده باعث بهبود وزن ریشه و اندام هوایی گردید. در خصوص غلظت مواد آلاینده در خاک، اثر اصلی و اثرات متقابل تمام تیمارها در سطح 1/0 درصد معنی­دار گردید. کشت گیاه و نیز تلقیح باکتری­ها به خاک غلظت مواد آلاینده را بطور معنی­دار کاهش داد. تلقیح باکتری خیلی بیشتر از کشت گیاه در کاهش آلاینده­ها مؤثر بوده و کاشت گیاه کارکرد باکتری­ها را بطور معنی­دار افزایش نداد، بطوری که بین تیمارهای گیاه و گیاه+باکتری تفاوت معنی­دار مشاهده نشد.