پرسش، آموزش، سنجش و ارزش: فرایند آزمون‌سازی و ارزشیابی اسلامی

آزمون‌سازی یکی از مهم‌ترین مفاهیم و فرایندهای آموزشی است که در بسیاری از رشته‌های دانشگاهی نادیده انگاشته می‌شود و مدرسین بدون دانش کافی در این حوزه اقدام به طراحی سؤال و سنجش دانشجویان به‌وسیله شیوه‌های فردی می‌کنند. در این میان، اسلام و قرآن همانند دیگر حوزه‌ها به این امر نیز توجهی ویژه داشته‌اند و نکاتی کلیدی و بنیادین را موردبحث قرار داده‌اند. اگرچه پژوهش‌های متفاوتی درزمینه‌ی تعلیم و تربیت دینی یا اسلامی صورت گرفته است، اما در حیطه آزمون‌سازی بر اساس بررسی‌های پژوهشگر کار درخوری دیده نمی‌شود. در این مطالعه، با بررسی آیات قرآنی در گستره موردنظر و رجوع به احادیث و تفاسیر معتبر شیعی برای بسط موضوع و درعین‌حال ارائه خوانشی درست از آیات سعی می‌شود تا فرایند آزمون‌سازی از ابتدا تا انتها مورد ارزیابی قرار گیرد؛ به دیگر سخن، از سنجش قبل از آموزش، حین آن، طراحی سؤال تا نمره‌دهی همگی مدنظر قرار می‌گیرند تا هم تحقیقی جامع ارائه گردد و هم تصور غالب مبنی بر محدود بودن آزمون به جلسه آن در پایان سال یا تدریس تغییر یابد. در بخش پایانی نیز در رابطه بااخلاق آزمون‌سازی سخن به میان می‌آید تا جنبه‌های معنوی این جستار نیز لحاظ گردیده باشد. یافته‌ها علاوه بر صحه گذاشتن بر برخی نظریه‌های روز آزمون‌سازی، حکایت از محوریت مدرس، نیاز به تداوم سنجش و رعایت اصول اخلاقی دارند.