پیش‌بینی روند تغییرات کاربری اراضی با استفاده از مدل زنجیرۀ مارکوف (مطالعۀ موردی: شهرستان یاسوج)

نقشة کاربری اراضی و نقشه‌های پیش‌بینی تغییرات زمانی‌ـ مکانی کاربری اراضی تأمین‌کنندة بخش عمده‌ای از اطلاعات مورد نیاز برنامه‌ریزان و مدیران شهری در زمینة اتخاذ تدابیر صحیح و تصمیم‌گیری‌های اصولی در جهت نیل به توسعة پایدار شهری است. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات کاربری و پوشش زمین در شهرستان یاسوج در گذشته و به تبع آن پیش‌بینی الگوی فضایی ساختار سرزمین در آیندة نزدیک بود. در این پژوهش، با استفاده از پردازش شی‌ء‌گرای تصاویر ماهواره‌ای سال‌های 1991 و 2000 و 2018 به مدل‌سازی دینامیک کاربری اراضی شهرستان یاسوج پرداخته و از مدل تلفیقی زنجیرة مارکوف سلول‌های خودکار برای پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی استفاده شد. نتایج نشان داد در فاصلة زمانی بین سال‌های 1991 تا 2018 وسعت اراضی مرتعی 18/7 درصد کاهش و مساحت مناطق مسکونی 02/2 درصد افزایش یافته است. بدین ترتیب که گسترش شهرستان یاسوج باعث شده کاربری‌های اراضی مسکونی و کشت آبی روند افزایشی و کاربری‌های مرتع، جنگل، کشت دیم، زمین بایر، و باغات روند کاهشی داشته باشد. همچنین روند توسعة شهر نشان‌دهندة تمایل گسترش کالبدی‌ـ فضایی شهرستان یاسوج در همة ابعاد است. نیز نقشة کاربری اراضی برای سال‌های 2030 و 2040 با مدل زنجیرة مارکوف پیش‌بینی شد. نتایج نشان داد در فاصلة زمانی سال‌های 2018 تا 2040 اراضی مرتع و کشت دیم و جنگلی به ترتیب به میزان 08/1 و 63/1 و47/1 درصد کاهش مساحت و کاربری مناطق مسکونی 17/4 درصد افزایش و پهنة آبی به مقدار ناچیز تغییر خواهد داشت. نتایج تحقیق حاکی از کارآیی بالای مدل تلفیقی زنجیرة مارکوف در پایش روند تغییرات، به‌خصوص رشد شهری، برای سال‌های آتی بر اساس الگوی تغییرات در سال‌های گذشته است.