گونه‌شناسی پهنه‌های شکل‌گیری مسکن در سکونتگاه‌های روستایی ایران در تعامل با عوامل محیطی

این مقاله به‌دنبال ارائه حوزه‌بندی جغرافیایی (پهنه‌بندی مکانی) در سطح کشوربه‌منظور شناسایی پهنه‌هایی که در آن گونه‌های همسان مسکن روستایی‌ استقرار یافته‌اند، ‌است. گونه، زبان مشترک و حاصل خردجمعی در پاسخگویی به مسائل محیط پیرامونی است درطول زمان حفظ شده و تداوم یافته است. گردآوری اطلاعات موجود در زمینه شناخت گونه‌های مسکن به تفکیک استان‌ها و در یک قالب تعریف شده، انجام شد. به‌موازات آن، شناسایی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری گونه‌های مسکن و همپوشانی ‌آن‌ها، تفکیک مکانی پهنه‌های مختلف سرزمینی ایران را ارائه نمود. تطابق اطلاعات گونه‌شناسی و نقشه‌های پهنه‌بندی مکانی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری مسکن، منجر به شناخت رابطه علّی شکل‌گیری گونه‌های مسکن به تفکیک استان‌های کشور شد. مرحله بعد، گذر از مرزبندی سیاسی، تجمیع اطلاعات و شناخت کانون‌های شکل‌گیری گونه‌های مسکن، طیف تغییرات و گونه‌های مبدل حاصل از آن و البته رفع نواقص اطلاعاتی با کمک مطالعات میدانی بود. پهنه سرزمینی ایران از نظر مشابهت گونه‌های کالبدی مسکن به هشت حوزه کلان تقسیم شد که هریک دارای کانونی اصلی و طیف تغییراتی درونی بودند. در ادامه، در هر یک از حوزه‌های فوق، گونه‌های مسکن در رابطه علّی با زمینه شکل‌گیری آن تشریح شده و طیف تغییرات آن بررسی شد و مهم‌ترین مشخصه‌های آن در تعامل با عوامل محیطی ارائه شد.