مهران آرین
دانشیار،گروه زمین‌شناسی،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران،تهران، ایران
[ 1 ] - زمینساخت فعال حوضه رودخانه کارون بزرگ
شاخصهای زمین‌ریخت‌شناسی زمینساخت فعال ابزار مفیدی برای بررسی تأثیر فعالیت زمینساخت در یک ناحیه است.محاسبه این شاخصها به وسیله نرمافزارهایArcGIS و سنجش از دور (RS)، در یک منطقه بزرگ برای تشخیص ناهنجاری‌های احتمالی مرتبط با زمینساخت فعال سودمند است.این روش به‌ویژه در مناطقی که کار مطالعاتی کمی برروی فعالیت زمین‌ساختی آن با استفاده از این روش صورت گرفته مانند حوضه آبریز کارون بزرگ، می‌تواند...
[ 2 ] - ویژگی‌های هندسی و سازوکار جوان گسل شمال قزوین: بر پایه بررسی‌های ریخت‌زمین‌ساختی
گسل شمال قزوین با روند خاوری- باختری از 11 کیلومتری شمال قزوین می‌گذرد و در راستای آن سازند ائوسن کرج بر روی نهشته‌های آبرفتی هزاردره (A) و سازند آبرفتی (B) رانده شده است. زمینلرزه تاریخی 1119 میلادی با بزرگای نسبی 5/6 منسوب به جنبش این گسل دانسته شده است. گسل شمال قزوین از دیدگاه لرزه‌زمین‌ساختی فعال بوده و از این رو می‌تواند یک عامل تهدید زمین‌لرزه‌ای برای استان قزوین به عنوان یکی از مراکز ص...
[ 3 ] - سیمای ریخت‌زمین‌ساختی بادزن‌های آبرفتی در ارتباط با زمینساخت جنبا (کوهستان شتری ، خاور طبس)
مطالعه ویژگی‌های زمینریختی بادزن‌های آبرفتی در پهلوهای باختری و خاوری کوهستان شتری واقع در خاور طبس دو دسته مختلف از این بادزن‌ها را آشکار می‌سازد. دسته اول از این بادزن‌ها کهن‌تر و دارای گسترش بیشتری هستند و رأس آنها در پای کوهستان شتری و پایشان تا بخش‌های میانی دشت هم می‌رسد. این بادزن‌ها که در حال حاضر رسوب‌گذاری مجرای اصلی بر روی آنها انجام نمی‌شود، اغلب شامل رسوبات آبرفتی کهن با پوشش ناز...
[ 4 ] - تحلیل هندسی تاقدیس‌های توکاک وکمارون در ناحیه ایذه، زاگرس
ساختمان‌های توکاک و کمارون، تاقدیس‌هایی هستند که در شمال باختری زون ایذه (زاگرس) و 15 کیلومتری شمال باختری شهرستان ایذه جای دارند. اندازه ساختمان توکاک در رخنمون سازند‌آسماری 3/3×17 کیلومتر مربع و اندازه ساختمان کمارون در سازند آسماری 5/3 ×15 کیلومتر مربع است. دماغه باختری تاقدیس توکاک با دماغه خاوری ساختمان کمارون، همپوشانی دارند. هر دو ساختمان دارای شکل چین جعبه‌ای و در رخنمون سطحی نزدیک ب...
[ 5 ] - نشانه های زمین ریختی زمین ساخت فعال حوضه آبریز جراحی- هندیجان (رودخانه‌های مارون- زهره) در جنوب باختر ایران
در این مقاله به بررسی زمینساخت فعال نسبی حوضه آبریز جراحی- هندیجان بر پایه شاخصهای زمینریختی پرداخته شده است. این شاخصها عبارتند از: شاخص طول- شیب رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه زهکشی (Af)، انتگرال فرازسنجی (Hi)، نسبت عرض کف دره به ارتفاع آن (Vf)، شکل حوضه زهکشی (Bs) و پیچ و خم پیشانی کوه (Smf). نتایج بررسی این ویژگیها با هم به‌عنوان شاخص زمینساخت فعال نسبی (Iat) محاسبه و به چهار رده که شا...
[ 6 ] - نشانههای زمینریختی زمینساخت فعال حوضه زهکشی چالوس در البرز، شمال ایران
شاخص زمین‌ریخت‌شناسی زمینساخت فعال، ابزار مفیدی برای بررسی تأثیر فعالیت زمینساخت در یک ناحیه است. محاسبه این شاخص به‌وسیله نرمافزارهای Arc GIS و سنجش‌از دور (به عنوان ابزار شناسایی) در یک منطقه بزرگ برای تشخیص ناهنجاری‌های احتمالی مرتبط با زمینساخت فعال سودمند است. این روش به‌ویژه در مناطقی که کار مطالعاتی کمی روی فعالیت زمین‌ساختی آن با استفاده از این روش صورت گرفته است، می‌تواند روش نو ...
[ 7 ] - تحلیل عناصر سبک چین در تاقدیس کرباسی، فارس داخلی- زاگرس
تاقدیس کرباسی حدفاصل باختر- شمال باختر شهرستان جهرم، در فاصلة40 کیلومتری شمال باختری تاقدیس گازی آغار و در ناحیه فارس داخلی قرار دارد. این تاقدیس دارای ساختمانی نامتقارن است و گسله‌هایی با تغییر مکان طولی زیاد در سطح این ساختمان دیده می‌شود. به سبب اهمیت مقایسه چین‌ها و شناسایی الگوهای چین‌خوردگی در سیستم‌های مختلف، تحلیل و توصیف عناصر سبک چین ضروری و یکی از بخش‌های اصلی در مطالعات ساختاری به ش...
[ 8 ] - بررسی ژئوتکنیکی و پهنه‌بندی لرزه‌ای آبرفت در باختر تهران
زمینلرزه یک پدیده غیر‌قابل‌انکار است که چنانچه در مناطق پر‌جمعیت رخ دهد خسارات زیادی را از نظر مالی و جانی به‌وجود می‌آورد. آسیب‌پذیری ساختمان‌ها در شهرها نه تنها تابع بزرگی و فاصله از کانون زمینلرزه بلکه ویژگی‌های فیزیکی خاک زیر ساختگاه است. در این پژوهش آبرفت که در بخشی از باختر تهران شامل مناطق 2، 5، 9، 10 و شمال منطقه 17، بین طول‌های جغرافیایی´23،º51 و´ 15، º51 و عرض‌های جغرافیایی...
[ 9 ] - بررسی تغییرات سطح نسبی آب دریا بر اساس تحولات رخساره‌ای پرمین پایانی، مثالی از عضو دالان بالایی در میدان گازی پارس جنوبی
در این مطالعه رخساره‌های میکروسکوپی و مجموعه‌‌های آنها بر‌اساس مطالعات دقیق سنگ‌نگاری در ستبرای حدود540 متری توالی‌های مخزنی پرمین پایانی است و 15 رخساره شناسایی شده‌اند که در چهار‌‌گروه رخساره‌ای پری‌تایدال، لاگون، شول و دور از شول قرار می‌گیرند. به‌واسطه فراوانی چشمگیر رخساره‌های شول در دالان بالایی سعی شد تا این رخساره‌ها تحت تقسیم‌بندی و مطالعه دقیق‌تری قرار گیرند. به‌منظور بررسی تغییرات ...
[ 10 ] - تعیین موقعیت کانسارهای مس پورفیری به کمک محاسبه ضریب خطوارگی تصویر در بخش شمالی دهج- ساردوییه
منطقه مورد مطالعه در کمربند دهج – ساردوییه که جزیی از کمان ماگمایی ارومیه – دختر بوده و کانسارهای پورفیری زیادی را در خود جای داده، واقع شده است. این منطقه بر روی پهنه برشی راست‌گردی که توسط گسل‌های رفسنجان در شمال وگسل شهر بابک در جنوب محصور شده، قرار دارد. در این نوشتار ارتباط مکانی 16 کانسار مس پورفیری منطقه با شکستگی‌ها وگسل‌های منطقه مورد بررسی قرار گرفت و ارتباط نزدیکی بین ضریب خطوارگی و...
[ 11 ] - بررسی نو‌زمین‌ساخت پهنه گسلی مشا- شمال تهران برپایه ویژگی‌های ریخت‌زمین‌ساختی، البرز مرکزی، شمال ایران
گسترش ساختاری تحت تأثیر فعالیت‌های زمینساخت جنبا به دگرشکلی عارضه‌های زمینریختی می‌انجامد. پهنه گسلی مشا- شمال تهران در لبه جنوبی البرز مرکزی شامل ساختارهای زمین‌ساختی شاخصی است. در این راستا مطالعه بر روی نشانههای ریخت‌زمین‌ساختی، روش مناسبی در ارزیابی فعالیت‌های زمینساخت نسبی ناحیه است. در این پژوهش 6 شاخص ریخت‌سنجی مهم در نظر گرفته شده است که عبارتند از: شاخص طول - شیب آبراهه(SL) ، انتگ...
[ 12 ] - ارزیابی توان حرکتی گسل مشا (در گستره باختر فیروزکوه تا شهرستانک)
گسل مشا مهمترین ساختار گسلی در جنوب البرز مرکزی است. با توجه به فعال بودن این گسل و تأیید شواهد ریخت‌شناختی و زمینلرزههای بزرگ تاریخی رخ داده بر اثر فعالیت آن و همچنین نزدیکی به کلان شهر تهران، مطالعه آن اهمیت بالایی دارد. بنابراین به عنوان یک متغیر، ارزیابی توان لرزه‌ای گسل مشا ما را در مطالعه لرزه‌زایی منطقه کمک می‌کند. در این نوشتار از الگوی Lee et al. (...
[ 13 ] - تعبیر و تفسیر و وارونه‌سازی داده‌های لرزه‌نگاری شبه‌سه‌بعدی در میدان نفتی فردوسی، خلیج فارس
مطالعه بر روی میدان نفتی فردوسی در خلیج فارس انجام شده است مطالعات زمین‌شناسی نشان می‌دهد این میدان نفتی در امتداد دامنه شمالی سپر عربستان قرار گرفته است که شکل ساختمانی توسط توده نمکی به وجود آمده است. مخزن اصلی نفتی این میدان، سازند فهلیان میباشد. به منظور انجام تعبیر و تفسیر در این میدان ابتدا با استفاده از نمودارهای صوتی و چگالی، موجک مصنوعی تهیه و با موج حاصل از لرزه‌نگاری شبه‌سه‌بعدی در...
[ 14 ] - بررسی حرکات فرایشی گسل جرجافک توسط رودخانه‌های جبهه شمالی رشته‌کوه داوران
رودخانه‌ها به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای شناسایی حرکات فرایشی یک منطقه شناخته می‌شوند. رشته‌کوه داوران حد فاصل شهرهای زرند و رفسنجان، از سوی شمال محدود به گسل جرجافک است. این گسل با طول 160 کیلومتر به دو صورت قابل ردیابی است، در نیمه شمال باختر با طولی نزدیک به 100 کیلومتر مرز میان کوه و دشت را می‌سازد و در 60 کیلومتر جنوب خاور به‌صورت درون کوهستانی در می‌آید. در نیمه شمال باختر، راندگی وا...
[ 15 ] - تحلیل شکستگی‌های مخزن آسماری میدان نفتی مارون (زاگرس)
میدان نفتی مارون در بخش خاوری منطقه ساختاری فروافتادگی دزفول (زاگرس) واقع شده است. رخنمون سطحی این میدان، سازند آغاجاری بوده و سازندهای آسماری و گروه‌های بنگستان و خامی، مخازن نفتی موجود در این میدان هستند. سازند آسماری مهمترین سنگ مخزن این میدان بوده که به شش لایه مخزنی تقسیم شده است. لایه‌های مخزنییک، دو، سهبه طور عمده از کربنات‌های دولومیتی تشکیل شده‌اند، بنابراین تراکم شکستگی‌ها بویژه در ل...
[ 16 ] - تحلیل هندسی تاقدیس بنهکوه (زاگرس)
تاقدیس بنهکوه با درازای 4 و 25 کیلومتر و پهنای 7 تا 17 کیلومتر و راستای چیره شمال باختری- جنوب خاوری، یکی از تاقدیس‌های واقع در منطقه فارس ساحلی (کمربند چین‌خورده ساده زاگرس) میباشد. سازند گچساران، هسته در حال فرسایش این تاقدیس را تشکیل داده است. در این مقاله، عناصر سبک چین آشکار شده و سازوکار چین‌خوردگی از نوع جدایشی نامتقارن برروی سازند هرمز تشخیص داده شد. با توجه به شباهت تاقدیس بنهکوه ...
[ 17 ] - نقش فرآیندهای دیاژنزی مرتبط با ناپیوستگی در توسعه پارامترهای موثر بر کیفیت مخزنی سازند سروک(میدان نفتی کوپال)
سازند سروک، واحد کربناته ضخیمی است که در بخش شمال شرقی پلاتفرم عربی در کرتاسه میانی(آلبین- تورونین) تشکیل شده و در حوضه زاگرس چین خورده دارای گسترش زیادی میباشد. این سازند بعد از سازند آسماری(الیگومیوسن) دومین سنگ مخزن مهم میدانهای نفتی مناطق جنوبی و جنوب غرب ایران به شمار میرود، که بخش قابل توجهی از ذخایر هیدروکربنی را میزبانی می‌کند. مطالعه پتروگرافی انجام شده بر روی مقاطع نازک تهیه شده از...
[ 18 ] - Tectonic evolution of the Khoy ophiolitic complex, NW Iran
The Khoy Ophiolitic Complex (KOC) as a part of Tethyan, Izmir-Ankara- Erzincan and Bitlis-Zagros sutures of South East (SE) Turkey is broadly exposed around Khoy region (NW Iran). This complex comprises dismembered fragments of mantle lithosphere, obducted oceanic lithosphere and parts of volcanic arc remnants. The Khoy Ophiolitic Complex can be structurally divided into two major eastern and w...
[ 19 ] - ارتباط کانه زایی عنصرآهن با ساختارهای خطی پی سنگی، به کمک مدل های فرکتالی چندگانه در منطقه بافق، ایران مرکزی
مدل‌های چند فرکتالی به عنوان ابزارهایی موثر برای تفکیک واحدهای زمین‌شناسی و نواحی کانه‌زایی از زمینه در سال‌های اخیر استفاده شده است. در این مطالعه، مدل فرکتالی عیار- فاصله از ساختارهای گسلی اصلی (C-DMF) ارایه و توزیع معادن آهن شناخته‌شده در منطقه بافق برای یافتن سیمای کانه‌زایی آهن با توجه به فاصله از گسل‌های پی‌سنگی، گسل‌های سطحی و درزه‌های اصلی بر اساس اطلاعات دورسنجی، ژئوفیزیک هوابردی و پیم...
[ 20 ] - بررسی تنش دیرین بر پایه مطالعه شکستگی های موجود درپهنه برخوردی زاگرس منطقه کرمانشاه
پهنه مورد مطالعه در بخش شمالی پهنه برخورد، جایی که نهشته‌های ژرف بستر اقیانوس، مانده پوسته اقیانوس تتیس جوان (افیولیت‌ها) و سنگهای رسوبی کربناته پوسته قاره‌ای عربی(زاگرس چین خورده) در کنار هم رخنمون دارند. جای گیری این واحد در کنارهم نشانه یک سیستم تکتونیکی فشارشی دراز مدت از کرتاسه پسین تا زمان کنونی است. نتیجه این همگرایی زمین ساخت و ساختارهای پیچیده‌ای در این پهنه به وجود آورده است. هدف اصل...
[ 21 ] - جایگاه ژئودینامیکی محدوده معدن مس وشنوه واقع در جنوب شرقی کهک( جنوب قم).
محدوده مورد مطالعه در بخش کوچکی از پهنه ساختاری کمان ماگمایی ارومیه – دختر در فاصله 60 کیلومتری جنوب قم و 12کیلومتری جنوب خاوری کهک واقع شده است. از آنجا که پهنه در دو برگه زمین شناسی کهک و آران به مقیاس 1:100000 واقع شده است در آغاز نقشه زمین شناسی 1:25000 تهیه و واحد های سنگی مشترک تفکیک گردید. در مرحله بعدی طی چند مرحله برداشت های میدانی 17 نمونه از سنگهای ولکانیکی منطقه جهت آنالیزهای شیمیای...
[ 22 ] - Geochemical Characterization of Kazhdumi Source Rock in the Khaviz Oil Field, Southwest of Iran, Using Rock-Eval Pyrolysis
The Khaviz oil field located in Dezful embayment is one of Iran’s southwest oil fields. In this study, a total of 28 cutting samples from Kazhdumi formation (well No. KZ1, Khaviz oil field) were subject to geochemical investigation using Rock-Eval pyrolysis for the first time. The results of pyrolysis indicated that Kazhdumi source rock has significant hydrocarbon production potentiality and al...
[ 23 ] - آنالیز فرکتالی تاثیر گسل نظام‌آباد بر روی خطواره‌های مرتبط با چین: مطالعه موردی تاقدیس خافتر، زاگرس، ایران
چکیده: منطقه گسلی نظام‌آباد با سازوکار چیره راستالغز چپ‌بر و راستای شمال شرقی-جنوب غربی در جنوب غرب ایران واقع شده است. این منطقه گسلی به عنوان یکی از مهمترین ساختارهای کمربند چین خورده-رانده زاگرس محسوب می‌شود. عملکرد این گسل موجب دگرشکلی‌های پیچیده زمین ساختی در این منطقه گردیده است. همچنین که به واسطه عملکرد این گسل، جابه‌جایی در تاقدیس خافتر را نیز شاهد هستیم. این مطالعه ب...
[ 24 ] - برآورد میزان کوتاه شدگی رخ داد آلپ پسین در خاور البرز مرکزی در شمال دامغان
رشته کوههای البرز از خاور تا شمال باختری ایران مارپیچ وار دارای تغییرات زیادی در روند ساختاری شکل گرفته می باشد.رخدادهای دو فاز کوهزایی سیمرین و آلپی سبب تغییرات زیادی در حوضه رسوبی وپیچیدگی فراوان ساختاری این بخش شده است. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل ساختارهای شکل گرفته در بخش خاوری البرز مرکزی از شمال باختر دامغان (حنوب تویه) تا جنوب ساری(گسل شمال البرز) بوده است. بررسی ها نشان می دهد که در...
[ 25 ] - بررسی کیفیت مخزنی سازند سروک بر مبنای گسترش ریز رخساره ها، تاثیر فرایندهای دیاژنزی و واحدهای جریانی
سازند سروک، واحدکربناته ضخیمی است که معرف سنگ نهشته‌های کرتاسه میانی در کمربند چین خورده- رانده زاگرس است. پتروگرافی مقاطع نازک این سازند در چاههای 4، 20 و 48، منجر به شناسایی 8 ریزرخساره شده که در 3 زیرمحیط تالاب محدود، تالاب- دریای باز و پشته زیر‌آبی، در بخش‌های داخلی یک پلاتفرم کربناته روقاره‌ای نهشته شده‌اند. با توجه به موقعیت چاههای مورد مطالعه، از سمت شرق به غرب، حوضه عمیق‌تر شده است...