عسکری ابراهیمی جویباری
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد ساری - ایران
[ 1 ] - وجه تسمیه و جلوه‌های تمثیلی آن در متون ادبی
انسان در پیرامون خود با اسامی اشخاص، مکان‌ها، حیوانات، نباتات، اشیا وغیره سر و کار دارد که علّت نامگذاری بسیاری از این اسم‌ها بر او پوشیده است. یکی از مسایلی که ذهن کنجکاو بشر را به خود مشغول کرده است، یافتن ارتباط حقیقی بین اسم و مُسمّی است که از آن، تعبیر به وجه تسمیه میکنند. وجه تسمیه در متون ادبی بازتاب بسیار گسترده‌ای دارد و از جنبه‌های گوناگون و از جمله تمثیل، قابل بررسی است. مسلم است که ت...
[ 2 ] - داستان عشق محمود به غلام خود، اَیاز از دریچۀ داستان‌های تمثیلی با محوریّت متون عرفانی
تمثیل، همچون ابزاری تأثیر گذار، همواره در متون ادبی و بویژه عرفانی سبب آفرینش آثاری ارشمند و بدیع است، گاه یک حقیقت تاریخی و کم نمود، مانند دلبستگی سلطان محمود به روی و موی غلام خود، اَیاز موجب آفرینش زیباترین جلوۀ هنری و فکری می‌شود. آنچه که بیش از همه بر غنای این داستان‌ها می‌افزاید، خلّاقیت و هنر آفرینی شاعران عارف مسلک، نظیر عطار و مولوی است که در تشریح اندیشه‌های بلند عرفانی خود، با بیان افس...
[ 3 ] - تعلیمات سعدی به کارگزاران دربارۀ رعایتِ حقوقِ اَتباعِ خارجی
هدف اصلی این مقاله، تبیین تعلیمات سعدی در رعایت حقوق اَتباع خارجی است. باید گفت که روابط بین ملّتها از دیرباز امری اجتنابناپذیر بوده است. این روابط دارای شرایط و زمینههایی است که اغلب، اندیشمندان و بزرگان قوم برای سیاستمداران تبیین میکنند. سعدی از جمله اندیشمندانی است که تعلیم و پرورش را از جوانی آغاز کرده و بیش از سی سال سفر به مناطق گوناگون جهان را در کارنامۀ خود دارد. وی در چگونگی بر خوردِ ...
[ 4 ] - آوای خوش و بازتاب آن در ادب فارسی
با توجّه به شواهد فراوان در متون منظوم و منثورادب فارسی، می توان گفت که تمامی پدید آوردندگان آثارادبی، جلوه‌هایی زیبا وماندگاری از قرآن کریم ومعارف بلند آن را انعکاس داده‌اند، و برخی ازآنان، عمرخود را وقف خدمت به مکتب قرآن کرده و در این راه ازهیچ کوششی دریغ نورزیده‌اند. تأکید رسول اکرم (ص) در بارۀ فضیلت آوای خوش (صورت حَسَن) و احادیثی که از آن حضرت نقل شده، سبب گردید، تا توجّه برخی از شاعـران و نوی...
[ 5 ] - تأثیرپذیری متون عرفانی از افسانههای وهب بن مُنَبِّه
اسراییلیّات، اصطلاحی است که علمای اسلامی برای عقاید و داستان‌های خرافی‌ای به کار بردند که علمای اهل کتاب از قرن اوّل هجری درمیان مسلمانان رواج دادند. این افسانههای ساختگی، برخی از مفسّران و تاریخ نویسان بزرگ مانند طبری، یعقوبی، ابن‌اثیر و... را تحت تأثیر قرار داد. شاعران و نویسندگان ادب فارسی با متون تفسیری و تاریخی مأنوس بودهاند و به همین سبب از این افسانه‌ها و احادیث ساختگی تأثیر گرفتند و ناخو...
[ 6 ] - بازتاب اسراییلیات و افسانههای جعلی در قصه‌های حضرت نوح(ع) بر اساس متون تاریخی
اسراییل از القاب حضرت یعقوب(ع) می‌باشد که در قرآن کریم(آل عمران/93) فقط یک بار از آن حضرت با نام اسراییل یاد شده است.اسراییلیات اصطلاحی است که علمای اسلامی به عقاید و داستان‌های خرافی که از ناحیه علمای تازه مسلمان اهل کتاب، بویژه یهودیان از قرن اول هجری در میان مسلمانان رواج یافت، اطلاق کرده‌اند.این داستان‌های جعلی و ساختگی اغلب، متوجه انبیای الهی است.پس از حضرت آدم(ع) بیشترین اسراییلیات و افسا...
[ 7 ] - بررسی بازتاب الفاظ و مضامین مربوط به سیّد و مترادف ىای آن در ادب فارسی
با توجّه به حدیث معروف ثقلین، احترام و پیروی از خط و منش ائمّه از اهمّیّت خاصّی برخوردار است و به تبع آن، فرزندانی که از نسل آنان پدید آمدهاند، همواره در نزد مردم مورد توجّه بودهاند. اینکه واژههای عَلَوی، شریف، میر، سیّد و سادات در طول تاریخ اسلام و در اَدوار مختلف به صورت اصطلاح برای فرزندان رسولالله و اَئمّۀ هُدی در متون گوناگون بهکار میرود، حکایت از این امر دارد. شعرا و نویسندگان ادب فارسی نیز به ن...
[ 8 ] - اسرائیلیّات در داستان حضرت محمّد(ص) و بازتاب آن در ادب فارسی
یکی از جنبه‌های شاخص ادب فارسی، توجه شایان اهل ادب به موضوعات قرآنی و قصص انبیاست. بخشی از این داستان‌ها و شرح‌حال‌نویسی‌ها منبعث از قرآن کریم است که هیچ خللی در آن راه ندارد و در حقیقت، زینت‌بخش متون ادبی است. اما بخش چشمگیری از آن، تحت تأثیر اسرائیلیات شکل گرفته‌است. به علت هماهنگی قرآن کریم با برخی از موضوعات تورات و انجیل و گرویدن جمعی از علمای اهل کتاب، نظیر کَعب‌الأحبار، وهب‌بن منبّه، ابوهر...
نویسندگان همکار