مرتضی کوکبی
استاد علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز
[ 1 ] - مروری بر ساختار و کاربردهای نظام های برچسب گذاری اجتماعی
هدف: با ظهور وب2، یکی از ابزارهایی که امکان تعامل بیش‌تر کاربران با نظام‌های کتابخانهای را فراهم می‌سازد، برچسب‌گذاری اجتماعی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله این ابزار وب2 از دیدگاه منابع کتابخانهای مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش: این مقاله از نوع مروری است و از بررسی متون تخصصی موجود، وب‌سایت‌ها و اپک‌های کتابخانهای به...
[ 2 ] - بررسی میزان انطباق فهرستبرگه های فیپای سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با قواعد فهرستنویسی انگلو امریکن، فهرست مستند اسامی مشاهیر و مؤلفان، سرعنوانهای موضوعی فارسی، و رده بندیهای کتابخانه کنگره و دهدهی و دیویی
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان انطباق فهرستبرگههای فیپای کتابخانۀ ملّی با قواعد فهرستنویسی انگلوامریکن، فهرست مستند اسامی مشاهیر و مؤلفان، سرعنوانهای موضوعی فارسی، و رده‌بندی‌های کتابخانۀ کنگره و دهدهی دیویی انجام شده است. روش: روش پژوهش پیمایشی و از نوع تحلیل محتواست. برای گردآوری دادهها از یک سیاههوارسی محقق‌سا...
[ 3 ] - شناسایی روابط کتابشناختی موجود در میان خانواده های کتابشناختی شاهنامه و نهج البلاغه و فیلدهای مورد نیاز برای نمایش آنها
هدف: هدف از انجام این پژوهش، شناسایی روابط کتابشناختی موجود در میان خانوادههای کتابشناختی فارسی و فیلدهای مورد نیاز برای نمایش آنهاست تا از این طریق بتوان به فیلدهای پرکاربرد در نمایش انواع روابط کتابشناختی دست یافت. روش: روش پژوهش حاضر از نوع پیمایشی و از طریق سیاهههای وارسی محقق ساخته بود. یافتهها: داده‌های حاصل از بررسیها نشان داد درصد بالایی از انواع روابط کتابشناختی در خانوا...
[ 4 ] - الگوی بهینه برای طراحی وب‌سایتی مخصوص نوجوانان 12-14 ساله ایرانی کدام است؟
نتایج تحقیقات پیشین پژوهشگران حاضر بر روی ویژگیهای محتوایی (پشوتنی‌زاده، 1388) و ساختاری مهم برای قرارگیری در وب‌سایت مخصوص نوجوانان 12ـ14 ساله ایرانی (پشوتنی‌زاده، 1386) نشان داد از نظر نوجوانان 12ـ14 ساله و صاحبنظران ایرانی، 53 ویژگی محتوایی و 27 ویژگی ساختاری برای قرارگرفتن در وب‌سایت مخصوص نوجوانان 12ـ14 ساله ایرانی مهم ارزیابی شدهاند. با مشخص شدن این ویژگیها، اکنون سؤال دیگری مطر...
[ 5 ] - ملزومات کارکردی داده‌های مستند (فراد): الگوی مفهومی رابطه ـ موجودیت مستندات در پیشینه‌های کتابشناختی
ملزومات کارکردی داده‌های مستند (فراد)الگوی مفهومی رابطه، موجودیتی است که توسط ایفلا به وجود آمد تا بین داده‌های ذخیره شده در پیشینه‌های مستند کتابخانه با نیازهای کاربران این پیشینه‌ها پیوند ایجاد کند. این الگو، جزئی از الگوی دیگر ایفلا یعنی ملزومات کاربردی پیشینه‌های کتابشناختی (FRBR) است. فراد، موجودیتها و توزیعهای خاص مهار مستند در پی...
[ 6 ] - بررسی رفتار استنادی اعضای هیئت علمی دانشگاه شهید چمران
اخلاق علمی در پژوهش، همواره استناد به نوشته‌های مورد استفاده در تألیف و تحقیق را ضروری ساخته است. استناد به مآخذ مورد استفاده، ابزاری برای رعایت حقوق معنوی افراد است و این رعایت حقوق، به شکل پانویس و یا فهرست مآخذ انجام می‌شود. وجود بیش از 30 روش مختلف برای استنادها و فهرست مآخذ نیز گویای اهمیتی است که تاکنون به «روش» استناد داده شده است. اما یک پرسش همواره برای نویسندگان مقاله‌ها و گزا...
[ 7 ] - چگونه می‌توان از امکانات یک برنامه رایانه‌ای در راستای طرّاحی رابط کاربری آن استفاده نکرد؟!
سیستم جامع کتابخانة ملی (رسا) نظامی است که از شهریور ماه سال 1385 در سازمان اسناد و کتابخانة ملّی جمهوری اسلامی ایران، به کار گرفته شده است. نوشته حاضر بر آن است تا رابط کاربری این نرمافزار را مورد بررسی قرار دهد. هدف از بررسی این است که مشخص شود آیا رابط کاربری این نرمافزار از امکانات مارک ایران و یونی مارک بهرة بهینه را برده است یا نه. به نظر می‌رسد با اینکه نرمافزار رسا، حدّاقل به ...
[ 8 ] - نقش «نقش» در بازیابی بهینة اطّلاعات
«نقش» عبارت است از واژه یا عبارتی که پس از نام یک شخص در سرشناسه یا شناسه افزوده، قرار می‌گیرد و ماهیت کار آن شخص را در پدید آوردن اثر نشان می‌دهد. نوشتة زیر بر آن است تا نشان دهد که «نقش» که در فهرستنویسی سنتی ایرانی مورد بی‌اعتنایی قرار گرفته است می‌تواند نقشی مؤثر در بهبود بازیابی اطلاعات داشته باشد. از آن‌جایی که نرم‌افزارهای کتابخانهای و مارک ایران بر مبنای فهرست کتابخانه طرّاحی و ...
[ 9 ] - در راستای بهبود بازیابی اطّلاعات
در فهرستنویسی موضوعی، فهرستنویس برای بیان محتوای موضوعی کتاب در دست فهرستنویسی، اغلب از سرعنوان(های) موضوعی استفاده می‌کند. نحوة قرار گرفتن یک سرعنوان یکسان، در فهرستبرگههای متفاوت، ممکن است متفاوت باشد. یک سرعنوان ممکن است تنها سرعنوان تخصیص یافته به یک فهرستبرگه، یا با یک یا چند سرعنوان دیگر همراه باشد. در حالت دوم، بسته به رتبه</str...
[ 10 ] - مارک ایران به کجا می‌رود؟... بررسی مارک ایران در سه مرحله
از هنگامی که اندیشة تولید مارک ایران به عنوان موضوع یک پایان نامه شکل گرفت تاکنون که مارک ایران در «سیستم جامع کتابخانة ملی (رسا)» به منزلة بخشی از پایگاه اینترنتی سازمان اسناد و کتابخانة ملّی جمهوری اسلامی ایران دیده می‌شود، سه مرحله طی شده است: مارک ایران به صورت یک پایان نامة دکتری، دستنامة<s...
[ 11 ] - مدیریت اطلاعات در حوزه کتابداری: بررسی کمّی چکیده های مربوط به مدیریت اطلاعات در بانک اطلاعاتی لیزا در سالهای 1990- 2005
سمینار مدیریت اطلاعات، یکی از درسهای دوره دکترای کتابداری و اطلاع‌رسانی است. به نظر می‌رسد سرفصل رسمی فعلی این درس و درسهای پیش‌نیاز آن ابهامهایی دارد. هدف اصلی از بررسی حاضر، روشن کردن حدود و ثغور عناوین مورد بحث در موضوع مدیریت اطلاعات در بافت کتابداری و پیشنهاد یک سرفصل برای آن میباشد. بدین منظور، تلاش خواهد شد تا با استفاده از بررسی بسامدی کلیدواژه‌های اختصاص یافته به مقالات مربوط ...
[ 12 ] - بررسی کشف‌المطالب منسوب به اعتماد‌السلطنه و دیگر ابزارهــای بازیابی اطلاعــات در یک نسخــه قــرآن متعلق به سال 1313 هجـری قمـری
بازیابی هر چه سریع‌تر و دقیق‌تر اطلاعات، آرمان بزرگ همه کتابداران است. برای دسترسی به این آرمان، ابزارهایی توسط کتابداران به وجود آمده که نمایه‌ها نمونه‌هایی از آنها هستند. نمایه‌ها که اکنون به کمک کامپیوتر حالت پیشرفته‌ای یافته‌اند در سنّت کتابشناسی و کتابداری شرقی متأثّر از اسلام، دارای قدمت هستند و حتّی نمونه‌هایی پیشرفته از آنها با عناوین کشف‌المطالب، کشف‌الآیات و غیره که به دلیل جای...
[ 13 ] - نگاهی نوین به تقسیم بندی داستان های واقعی در ادبیات کودکان و نوجوانان
کتاب «گذری در ادبیات کودکان» از جمله کتاب‌هایی است که مفاهیم پایه در ادبیات کودکان و نوجوانان را به‌گونه‌ای جامع مورد بررسی قرار داده است. این کتاب حدّاقل پنج بار تجدید چاپ شده و چارچوب کتابی را به نام «ادبیات کودکان: ویژگیها و جنبه‌ها» نیز تشکیل داده که در سال 1374 برای نخستین بار چاپ شد و تا سال 1382 به چاپ ششم نیز رسیده است. نوشتة زیر در پی طرح این پ...
[ 14 ] - شکل‌نوین پیشنهادی برای شناسه‌های کتابشناسی ملّی ایران
در این نوشته به عناصر مندرج در 3 سطح توصیف فهرستنویسی «قواعد فهرستنویسی انگلوامریکن» اشاره گردیده و نشان داده شده که کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران در فهرستنویسی کتابهای فارسی گاه از سطح دوم و گاه از برخی عناصر سطح سوم استفاده کرده است. چون برگه‌های فهرست کتابخانة ملی در همة انواع کتابخانهها مورد استفاده است. مؤلف شیوه‌ای نوین و در عین‌حال ساده برای ...
[ 15 ] - مقایسه عناصر ایساد با فیلدهای یونی‌مارک، مارک ایران و مارک21
هدف: در پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی عناصر ایساد با فیلدهای یونی‌مارک، مارک ایران و مارک21 پرداخته شده است. روش/ رویکرد پژوهش: برای مقایسه عناصر ایساد با فیلدهای اصلی و فیلدهای فرعی موجود در یونی‌مارک و مارک ایران از جدول تطبیقی اولیه‌ای استفاده شد. این قیلدها در سال 1385 برای پیاده‌سازی مقدماتی عناصر ایساد در نرمافزار رسا تهیه شده بود. بر اساس این جدول و نیز جداول تطبیقی ایساد با ای ای دی و نیز...
[ 16 ] - ارزیابی و رتبه‌بندی نرم‌افزارهای موجود در مراکز آرشیوی ایران
هدف: یکپارچگی نرم‌افزارهای کتابخانهای می‌تواند امکان مدیریت بهتر اطلاعات را فراهم سازد. نرمافزار کتابخانهای، باید به‌گونه‌ای طراحی و تولید شود که ضمن سادگی، در‌برگیرندۀ قابلیتهای مختلفی جهت انجام انواع جست‌وجوها، ارائۀ نتایج بازیابی، نمایش اطلاعات، و مدیریت سابقۀ جستوجو برای انواع منابع اطلاعاتی باشد. این نکته، درمورد نرم‌افزارهای آرشیوی نیز صدق می‌کند. به‌این‌ترتیب، وجود نرمافزار آرشیوی ...
[ 17 ] - مقایسه برخی نرم‌افزارهای آرشیوی داخلی و خارجی: در جستجوی الگوئی مناسب در طراحی نرم‌افزاری برای مراکز آرشیوی ایران
در عصر حاضر، نگاه سنتی به آرشیوها متحول شده است. یکی از مسایلی که امروزه مورد توجه آرشیوها قرار گرفته، مدیریت منابع آرشیوی است؛ به گونه‌ای که کاربران بتوانند در حداقل زمان به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. لیکن گزینش نرمافزار مناسب مراکز آرشیوی، امری پر چالش برای آرشیوداران شمرده می‌شود. پژوهش حاضر، به بررسی تطبیقی نرم‌افزارهای آرشیوی داخلی و خارجی پرداخته است. نکته‌ای که آشکارا می‌تو...
[ 18 ] - بررسی واژگان خوانداری کودکان دبستانی و مقایسه‌ی آنها با واژگان نوشتاری آنان
وجود کتاب مناسب و درخور ویژگیهای کودک، در ایجاد انگیزه و عادت مطالعه بسیار مؤثر است. کتاب کودک و نوجوان هم از نظر موضوع و هم از نظر سبک نگارش، نباید از محدوده‌ی تواناییهای ذهنی او فراتر باشد. اگر واژگان به کار رفته در متن کتاب در حد تواناییها و قابلیتهای زبانی کودک نباشد، در انتقال مفاهیم و تجارب به کودک موفق نخواهد بود. پژوهش حاضر با هدف بررسی و استخراج واژگان پایه‌ی خوانداری کودکان دبستان...
[ 19 ] - بررسی مهارتهای تفکّر انتقادی در داستانهای کودکان و نوجوانان
پژوهشگران در این مقاله کوشیدهاند که در بررسیای مقدماتی ضمن شناسایی مهارتهای کلیدی در تفکّر انتقادی، پیوندی میان مؤلّفههای تفکّر انتقادی و عناصر داستانی برقرار کنند و در تعدادی از داستانهای تألیفی که در ایران منتشر شدهاند، میزان وجود این مؤلّفهها را بسنجند. به این منظور، هفده مهارت کلیدی را که از آثار ریچارد پل استخراج شدهاند، فهرست کرده و پس از خواندن هر داستان مشخ...
[ 20 ] - پیشنهاد اصلاحاتی در فرمول‌های فلش/دیانی و گانینگ/دیانی
هدف: هدف پژوهش حاضر ارائه پیشنهادهایی جهت انجام اصلاحات در فرمول‌های فلش/دیانی و گانینگ/دیانی میباشد. روش: در این پژوهش گردآوری دادهها به روش کتابخانهای انجام شده است. سپس بر اساس داده‌های گردآوری شده به روش کتابخانهای، متونی برگزیده از نظر سطح خوانایی، با استفاده از فرمول‌های فلش/دیانی و گانینگ/دیانی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. یافتهها: یافتهها نشان می‌دهد که در فرمول فلش/دیانی، شمار و...
[ 21 ] - بالاخره افسانه چیست؟
هدف. انگیزۀ اصلی پژوهشگران از نوشتن این مقاله بیان وجود نوعی آشفتگی در کاربرد کلمه "افسانۀ عامیانه" در کتاب‌ها و مقالات مربوط به ادبیات و متون ادبی مربوط به ایران و ارائۀ تعریفی برای افسانۀ عامیانه است. ضرورت بحث درباره علل آشفتگی در کاربرد و بیان معانی مختلف واژة "افسانه" به این دلیل است که پژوهشگرانی که منابع ادبی را مورد بررسی قرار میدهند با این مغالطه آشنا شوند و در پژوهشهای خویش، معنای وا...
[ 22 ] - ارزیابی کیفیت فهرستبرگههای پیش از انتشار در جهت دستیابی به کارکردهای فهرست کتابخانه وپیاده‌سازی الگوی اف.آر.بی.آر.
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تفاوتهای موجود در میان فهرستنویسی پیش از انتشار چاپهای مختلف یک اثر و استانداردهای مورد استفاده، و همچنین تأثیر آنها بر بازیابی و گردهمآوری آثار انجام شد. روش/رویکرد پژوهش: روش این پژوهش از نوع مطالعه موردی است که در آن، برای نمونه فهرستبرگههای فیپای متعلق به چاپهای مختلف کتاب «خاطرات یک الاغ» که از سال 1378-1390 هفت بار چاپ شده است، انتخاب شد. یافتهها: یافته...
[ 23 ] - بررسی عوامل مؤثر بر آگاهی و استفاده کتابداران دانشگاههای شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از قابلیتهای نرم-افزار جامع کتابخانهای پارس آذرخش
هدف: هدف این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر آگاهی و استفاده کتابداران دانشگاههای شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از قابلیتهای نرمافزار جامع کتابخانهای پارس آذرخش است. روش تحقیق: در این پژوهش 81 کتابدار شرکت داشتند. از پرسشنامۀ محقق ساخته برای جمعآوری اطلاعات استفاده شد. برای تحلیل دادهها از آزمونهای تی مستقل، تحلیل واریانس، و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافتهها: یافتهها نشا...
[ 24 ] - مقایسه کاربرگه منابع الکترونیکی کتابخانه ملی ایران با یونی مارک و مارک 21
هدف: هدف این پژوهش، بررسی میزان استفاده از فیلدهای موجود و مناسب یونی مارک و مارک 21 برای منابع الکترونیکی در کاربرگه منابع الکترونیکی کتابخانه ملی ایران و میزان تغییر و بومی سازی فیلدهای یونی مارک در کاربرگه منابع الکترونیکی این کتابخانه است. روش: ابتدا تمام فیلدهای مناسب و قابل کاربرد برای منابع الکترونیکی در هر دو فرمت یونی مارک و مارک 21 شناسایی شدند و جدول تطبیقی یونی مارک به مارک 21 تهیه...
[ 25 ] - آشفتگی واژگان در منابع مرجع حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی
هدف: بررسی میزان آشفتگی واژگان مدیریت اطلاعات در میان منابع مرجع این حوزه (سرعنوانهای موضوعی فارسی، اصطلاحنامه اصفا، فرهنگ توصیفی واژگان اطلاع‌رسانی و حوزه‌های وابسته، و اصطلاحنامه ASIS). روششناسی: این مطالعه به روش تحلیل محتوا انجام شد. به‌منظور جمعآوری دادهها واژههای Information management، Information، و Information retrieval و تمام واژههای فرامتن آنها در واژه‌نامه اُدلیس جستجو شد و معا...
[ 26 ] - امکان جایگزینی یا تکمیل سرعنوانهای موضوعی کتابخانه کنگره با برچسب‌های اجتماعی لایبرری ثینگ (نمونه‌پژوهی: حوزه‌های علوم انسانی، علوم اجتماعی، و علوم طبیعی)
هدف: میزان مطابقت و امکان جایگزینی یا تکمیل سرعنوانهای موضوعی کتابخانه کنگره با برچسب‌های اجتماعی لایبرری ثینگ در کتابهای حوزه‌های علوم انسانی، علوم اجتماعی، و علوم طبیعی.روششناسی: این پژوهش به روش تحلیل محتوا انجام شد. با استفاده از روش کدگذاری در سه حوزه و در هر حوزه موضوعی 160 کتاب به‌عنوان نمونه میزان مطابقت دقیق و تقریبی، نسبی، و عدم مطابقت بررسی شد. گردآوری دادهها با استفاده از سه پی...
[ 27 ] - حضور مؤلفههای تفکر انتقادی در کتابهای داستانی از نظر مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
هدف: تعیین میزان حضور مؤلفههای تفکر انتقادی در داستانهای کودکان و نوجوانان از نظر مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش پیمایشی است. جامعه مورد پژوهش شامل8 داستان تألیفی است. مؤلفههای تفکر انتقادی موجود در این داستانها با استفاده از سیاهه وارسی توسط 48 مربی شاغل در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در استان خوزستان شناسایی شده است. یافتهها: از دید م...
[ 28 ] - میزان تبعیت از قواعد نشانه‌گذاری ISBD در فهرستنویسی پیش از انتشار کتابخانه ملی
هدف: ارزیابی میزان رعایت استانداردهای ISBD مندرج در قواعد فهرستنویسی انگلوامریکن با فهرستنویسی پیش از انتشار در کتابخانه ملی است. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش پیمایشی و گردآوری دادهها با استفاده از سیاهه وارسی پژوهشگر‌ساخته صورت گرفت. یافتهها: تقریباً 38 درصد فهرستبرگهها دارای اشتباهات نشانه‌گذاری و 55 درصد فهرستبرگهها دارای اشتباهات مربوط به عدم رعایت فاصله‌های قبل و بعد از نشانه‌ها ...
[ 29 ] - فیلدهای رابطهای و کاربرد آنها در پیشینه‌های کتابشناختی فارسی برای نمایش روابط میان آثار
هدف: وضعیت فیلدهای رابطهای در نرمافزار رسا و میزان کاربرد آنها در پیشینه‌های کتابشناختی فارسی بررسی شده است. روش/رویکرد پژوهش: پیمایشی با استفاده از سیاههوارسی محققساخته. یافتهها: علاوه بر تفاوت میان تعریف فیلدهای رابطهای یونی‌مارک و نرمافزار رسا، در 21 درصد موارد از فیلدهای رابطهای مورد نیاز برای پیشینه‌ها استفاده شده است. نتیجه‌گیری: میزان کاربرد فیلدهای رابطهای در پیشینه‌های ک...
[ 30 ] - بررسی انتقادی گسترشهای ایرانی ردهبندی دهدهی دیویی برپایه ویراست 22
هدف: بررسی انتقادی گسترشهای ایرانی ردهبندی دهدهی دیویی در سه بخش تقسیمات فرعی استاندارد، فرانما، و نمایه نسبی بود. روش/ رویکرد پژوهش: اسنادی- مقایسهای از نوع توسعهای یافتهها: علیرغم ادعای گسترش ادبیات ایرانی مبنی بر روزآمدی آن مطابق با ویراست 21 ردهبندی دیویی، در جدول تقسیمات فرعی استاندارد این گسترش، 30/80 درصد از شمارهها همراه با عبارتهای مقابل آنها نسبت به ویراست 21 ردهبندی دیوی...
[ 31 ] - رابطهای کاربر در کتابخانه‌های دیجیتالی کودکان: پیشنهاد الگوی بهینه برای کودکان ایرانی
هدف: در این پژوهش سعی کردیم با شناسایی و بررسی چهل کتابخانه دیجیتالی کودکان ویژگیهای محتوایی مهمتر را شناسایی کنیم. روش/رویکرد پژوهش: برای بازیابی این کتابخانه با کلید واژههای مختلف در موتورهای جستوجوی گوگل و یاهو جستوجو انجام گرفت. پس از آن سیاههای بر اساس کلیه ویژگیهای موجود در این کتابخانهها تهیه و سپس این سیاهه در اختیار صاحبنظران ایرانی قرار گرفت.لازم به ذکر است که این صاحبنظران...
[ 32 ] - نظر مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در خوزستان در مورد گروه‌های سنی مناسب، کمیّت و کیفیت داستانهای واقعی
این پژوهش به بررسی دیدگاه‌های مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان خوزستان پیرامون گروه‌های سنی مناسب، کمیّت، و کیفیت داستانهای واقعی موجود در کتابخانه‌های این استان پرداخته است. جامعۀ مورد مطالعه، 98 مربی کانون در سال 1386- 1387 میباشد. روش تحقیق، پیمایشی، از نوع توصیفی بوده و اطلاعات از طریق پرسشنامه گردآوری شدهاند. تجزیه و تحلیل دادهها با کمک نرمافزار آماری اس.پی.اس.اس. انجام گ...
[ 33 ] - بررسی وضعیت و سنجش میزان رضایت کاربران کتابخانه‌های حوزه‌های علمیة استان خوزستان به منظور ارائة رهنمودهایی جهت ارتقای سطح خدمات
در پژوهش حاضر، ابتدا وضعیت کتابخانه‌های حوزوی استان خوزستان، به لحاظ نیروی انسانی، مجموعه، سازماندهی منابع، خدمات، و ساختمان و تجهیزات بررسی شده، و سپس میزان رضایت کاربران کتابخانه‌های یاد شده از وضعیت موجود مورد سنجش قرار گرفته است. سیاهة وارسی و پرسشنامة رضایتمندی، دو ابزاری بودند که به ترتیب، جهت بررسی وضعیت و سنجش میزان رضایتمندی کاربران کتابخانه‌های حوزوی استان خوزستان از سوی پژوهشگر مورد ...
[ 34 ] - کتابخانه‌های واقعی، خودکار، الکترونیکی، دیجیتال و مجازی: بالاخره کدام واقعی و کدام مجازی است؟
چند صباحی است که اصطلاحات کتابخانه الکترونیکی، کتابخانه دیجیتال و کتابخانه مجازی با معادل‌های دیگری که گاه به‌جای آنها به‌کار می‌رود در متون فارسی مربوط به کتابداری به چشم می‌خورد و تلاش‌هایی نیز برای نشان دادن وجوه افتراق و اشتراک میان این اصطلاحات در انتشارات مربوط به حرفه دیده می‌شود. آنچه در این نوشته خواهد آمد در پی پاسخ دادن به این پرسش است که آیا بین مفاهیم کتابخانه‌های سنتی (واقعی)، خود...
[ 35 ] - معیارهایی برای ارائه و ارزیابی فرضیه‌ها در پژوهشهای کتابداری
فرضیه‌ها یا پرسش‌های پژوهش از ارکان اصلی یک پژوهش به‌شمار می‌روند. علیرغم اهمیت فرضیه، برخی بر این باورند که فرضیه همیشه لازم نیست. بررسی فرضیه‌های به‌کار رفته در برخی از پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد کتابداری نشان می‌دهد که این فرضیه‌ها با توجه به معیارهای متداول ارزیابی فرضیه‌ها درست هستند، اما با درنظر گرفتن معیاری (معیارهایی) که در این نوشته مورد بررسی قرار خواهد گرفت این پرسش مطرح می‌شود ک...
[ 40 ] - نگاهی به دروس "سازماندهی مواد"
[ 42 ] - میزان رضایت و دیدگاه کتابداران دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز در رابطه با قابلیتهای محیط رابط کاربری دو نسخهی تحت وب و تحت ویندوز نرمافزار پارسآذرخش
هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی میزان رضایت و دیدگاه کتابداران دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در رابطه با قابلیتهای محیط رابط کاربری دو نسخهی تحت وب و تحت ویندوز نرمافزار پارسآذرخش است. روششناسی: این پژوهش، پژوهشی پیمایشی و از نوع کاربردی است. جامعهی آماری آن شامل کتابداران شاغل در کتابخانه‌های دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز (40 نفر) و ابزار گردآوری اطّلاعات، پرسشنامهی محققساخته...
[ 43 ] - بررسی تطبیقی کارایی رابط های کاربری نرم افزار جامع کد منبع باز کوها و نرم افزارهای پارس آذرخش، کاوش و نوسا از منظر رهیافت کاربرمداری
هدف از انجام این پژوهش بررسی و مقایسه رابط کاربری در نرم افزار جامع کتابخانه ای کد منبع باز کوها و نرم افزارهای پارس آذرخش، کاوش و نوسا از منظر رهیافت کاربر مداری می باشد.پژوهش حاضر پژوهشی کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شده است. برای اجرای این پژوهش از طریق سرشماری تعداد کتابدارانی که با رابط های کاربری نرم افزارهای مورد مطالعه در دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی وا...
[ 44 ] - نوشتاری پیرامون نام تغییریافته
چکیدههدف: هدف نوشتۀ حاضر بررسی این نکته است که نام "علم اطّلاعات و دانش‌شناسی" که جایگزین نام پیشین یعنی، "کتابداری و اطّلاع-رسانی" شده، نام مناسبی است یا نه.روش: روش مورد استفاده در نوشتۀ حاضر، مرور برخی از منابع، و از جمله منابع مرتبط با تغییر نام رشته و استدلال پیرامون محتوای این منابع است. روش، به‌طور کلّی مرور منابع (کتابخانهای) و در واقع نوعی تفسیر از محتوای منابع مورد بررسی است.یافتهها: ی...
[ 45 ] - جستاری بر تعاریف، رویکردها و پیشینه‌ی مدیریت اطلاعات شخصی
هدف: هدف پژوهش حاضر آن است که ضمن ارائه ی تعاریف و دیدگاه‌های موجود در حوزه ی مدیریت اطلاعات شخصی، پیشینه‌ی پژوهش های خارجی و وضعیت مطالعات داخلی را بررسی کرده، و با مطرح کردن پیشنهاداتی به پیشرفت این حوزه در ایران کمک نماید. روششناسی: این پژوهش به صورت کتابخانه ای و با مرور نوشتارهای مختلف مربوط حوزه‌ی مدیریت اطلاعات شخصی انجام شده است. یافتهها: پژوهش های حوزه ی مدیریت اطلاعات شخصی را...
[ 46 ] - مقایسه کاربرگه کتاب چاپی کتابخانه ملی ایران با یونی مارک و مارک 21 و پیشنهاد کاربرگه‌ای کاملتر
هدف: کاربرگه کتاب چاپی در ایران با آخرین ویرایشهای موجود یونی مارک و مارک 21 مقایسه گردید تا مشخص شود که این کاربرگه نسبت به یونی مارک دارای چه فیلدهای بومی شده و چه کمبودهایی است. در نهایت کاربرگه ای کاملتر برای پیشینه‌های الکترونیکی کتابهای چاپی ایران پیشنهاد گردید. روش پژوهش: کاربرگه کتاب چاپی کتابخانه ملی ایران با فیلدها و فیلدهای فرعی استخراج شده مربوط به کتاب چاپی در آخرین ویرایشهای در دس...
[ 47 ] - از «بازیچۀ قدرت» تا «بنیانِ جامعه»: تحوّل جایگاه «دانشمندان و نوآوران» طی فرآیند «دانش بنیان شدن جوامع» و درس هایی برای ایران
در دهه های اخیر، به موازات توجه جهانی به اهمیت ویژۀ دانش، در میان سیاست گذاران و مسئولان ایران نیز اجماعی در مورد اهمیت علم و دانش شکل گرفته است و همگی بر لزوم دانش بنیان شدن اقتصاد و جامعه تأکید دارند؛ اما فقدان شناخت صحیح وضع موجود و وضع مطلوب، سیاست گذاری و برنامه ریزی برای دانش بنیان شدن ایران را با مشکلاتی مواجه کرده است. هدف از پژوهش حاضر، کاستن از خلأ معرفتیِ موجود در این دو زمینه، گسترش ...
[ 49 ] - بررسی میزان انطباق فهرستبرگههای فیپای سازمان اسناد و کتابخانۀ ملّی جمهوری اسلامی ایران در پشت صفحات عنوان کتاب‌ها با پیشینه‌های فیپای مندرج در نرم افزار رسا
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان انطباق فهرستبرگههای فیپای سازمان اسناد و کتابخانۀ ملّی جمهوری اسلامی ایران در پشت صفحات عنوان کتاب‌ها با پیشینه‌های فیپای مندرج در نرم افزار رسا انجام شده است. روش: روش پژوهش پیمایشی و از نوع تحلیل محتواست. گردآوری دادهها با استفاده از یک سیاههوارسی محققساخته صورت گرفت و برای تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی شامل فراوانی و درصد استفاده شده است. یافته...
[ 50 ] - رده بندیهای مردمی در مقابل واژگان مهار شده: رویکردهای نظری
The purpose is review the literature to identify the epistemological and theoretical approach to the folksonomies and compare them with the theoretical foundations of controlled vocabularies. This paper is a library research. A review of the literature, identify and review theoretical approaches related to the folksonomies includes Critical social theory, Social constructivism, Relativism, Derr...
[ 51 ] - رویکردی کتابشناختی به مسائل و موضوعات اساسی آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی ایران
Purpose: This study aims to present a picture of the fundamental issues of Knowledge and Information Science (KIS) education in Iran Methods: Uses systematic review, content analysis and co-word analysis. Overall, 194 articles were retrieved and analyzed. Findings: Findings are presented in 17 categories. These include Pathology, seeking a model for learning, searching for specific theory or ...
[ 52 ] - جایگاه اجتماعی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی در نظر کتابداران شاغل در کتابخانه‌های شهر اهواز
Purpose: we aimed at the identification of the current social status of Knowledge and Information Science discipline from librarians’ viewpoint in Ahvaz city of Iran. We then analyzed that which of the main factors has the principal effect on the status. Methodology: This research is an applied survey in which the data were collected by a researcher-made questionnaire. Validity of the question...
[ 53 ] - ارزیابی سطح خوانایی کتابهای داستانی تألیفی برگزیدۀ شورای کتاب کودک
Purpose: This research aimed at the investigation of the readability level of 100 prominent authored fiction books for B, C, and D age groups, selected by Children's Book Council of Iran as an official institute for labeling and assigning level of children’s books in Iran. Methodology: Evaluative research method was used for the implementation of this research. Research population consisted ...
[ 54 ] - امنیت اطلاعات سامانه های تحت وب نهاد کتابخانه های عمومی کشور
Purpose: This paper aims to evaluate the security of web-based information systems of Iran Public Libraries Foundation (IPLF). Methodology: Survey method was used as a method for implementation. The tool for data collection was a questionnaire, based on the standard ISO/IEC 27002, that has the eleven indicators and 79 sub-criteria, which examines security of web-based information systems of IP...
[ 55 ] - بررسی وضعیت کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان در مقایسه با استانداردهای منابع، تجهیزات و وضعیت نیروی انسانی متخصص برای خدمات کتابخانهای جهت نابینایان
Purpose: The present paper tries to study and evaluate the status of Khuzestan public libraries in relation to the existence of a special section for blind and semi-blind users, and the compatibility of the existing situation with standards for resources, facilities, and labor force. It also aims to examine the expectations of staff. Methodology: The present study is a descriptive survey. The ...
[ 56 ] - تأملاتی بر نمایه سازی تصاویر: یک تصویر ارزشی برابر با هزار واژه
Purpose: This paper presents various image indexing techniques and discusses their advantages and limitations. Methodology: conducting a review of the literature review, it identifies three main image indexing techniques, namely concept-based image indexing, content-based image indexing and folksonomy. It then describes each technique. Findings: Concept-based image indexing is te...
[ 57 ] - بررسی تطبیقی فرمت مارک ایران در نرمافزار «رسا» با فرمت یونی مارک برای پیایندها
Purpose: This research has been carried out with the aim of comparatively studying Iranmark format and Unimark handbook for serials and making some suggestions for resolving the existing deficiencies in worksheet of national document organization and national library of Iran, in Rasa software. Methodology: This research has used library study. Samples to be studied included fields, markers, an...
[ 58 ] - Documentation Status in Shahid Chamran University (SCU) Registrars from Their Employees’ Viewpoints
Abstract: The purpose of the present survey is to study the status of knowledge documentation in SCU registrars from the registrars’ employees’ viewpoints in SCU. The research is a survey of a descriptive-analytical type. The questionnaires were distributed among 110 registrars’ employees in SCU. To analyze the data, some descriptive and inferential statistical tests were employed. Findings ind...
[ 59 ] - An Investigation of Library Anxiety Rate of Postgraduate Students
Background and Aim: The purpose of the present research was to investigate the library anxiety rate of post-graduate students at Shaheed Chamran University (SCU). Method: Research was a survey of descriptive-analytical type that applying Van Kampen’s multi-dimensional scale, Translation and was the standard for the community. Population included all the post-graduate students (4422) at SCU. Sam...
نویسندگان همکار