مصطفی موسوی
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران
[ 1 ] - یک نکتة تاریخی در شعر خاقانی
خاقانی در شعر خود لااقل در پنج موضع اشاره کرده‌است که کسانی حرمت بیت‌المقدس را نادیده گرفته‌اند و قطار خوکان را به این مکان مقدس آورده‌اند. این موضوع در منشآت خاقانی، دیوان سوزنی سمرقندی و غزلیات شمس نیز منعکس شده‌است. شارحان آثار خاقانی در توضیح این ابیات موضوعات مختلفی طرح کرده‌اند که بیش از آن‌که مبتنی بر اسناد و مدارک باشد بر حدس و گمان استوار است. حدس‌هایی که با واقعیات نسبتی ندارد و معقول...
[ 2 ] - نقدی بر جلد اول شاهنامه مصحَح خالقی مطلق
انتشار شاهنامه خالقی مطلق تحول بزرگی در عرصه شاهنامهشناسی و تصحیح متن در ایران بود. دعوت صریح خالقی از منقدان در مقدمه متن شاهنامهاش برای بررسی بیتبیت تصحیح او و بحثهای گوناگون تصحیح متن در یادداشتهای شاهنامه توسط او، باب جدیدی را در مقابل پژوهشگران این عرصه گشود. ما بر مبنای شیوههای تصحیحی جناب خالقی، سبک فردوسی و با کمک از دستنویس سنژوزف و منابع حاشیهای دیگر چند نکته انتقادی را دربار...
[ 3 ] - سلطان ولد و خلافت او پس از مولانا
his impact on Rumi’s relations with princes, Sufi masters and disciples are of great important in the recognition of Rumi. Unfortunately except Walad Nāma’s introduction written by Homāei, nowhere the personality, thoughts and works of Soltānwalad have been examined. In the present paper an attempt has been made to survey and analizeIn the present paper an attempt has been made to survey an...
[ 4 ] - تعامل مولوی با مخاطب در فیه‌ما‌فیه و مکتوبات
هر سخن در بافتی برون‌متنی پدیدار می‌شود که زبان‌شناسان نقش‌گرا به آن «بافت موقعیّت» می‌گویند و در بلاغت اسلامی آن را «اقتضای حال» نامیده‌اند. در نگاه نقشگرایان، کسانی که در کنش دوسویۀ سخن‌گفتن دخیل‌اند (گوینده و مخاطبان)، بخشی از بافت موقعیّت هستند. مؤلف سخن خود را خطاب به مخاطب می‌گوید؛ حال هم می‌تواند با او گفتوگو کند و او را نیز به‌گونه‌ای در کلام شرکت دهد، نظر خود را بگوید و نظر او را نیز ج...
[ 5 ] - جزئیات پوشش سنّتی زنان رفسنجان در دوبیتی‌های محلّی
شهر رفسنجان در شمال غرب استان کرمان واقع است و زبان رایج آن گویش محلّی فارسی است. در فرهنگ عامة مردم این شهر، ادبیّات شفاهی نقش پررنگی دارد و زندگی مردم در آن منعکس است. در پژوهش حاضر جزئیات پوشش سنّتی زنان رفسنجان با معیارهای زیبایی‌شناسی و آرایش‌ها و زیورآلات بومی از خلال بررسی ششصد دوبیتی محلّی این شهر عرضه شده است. ازآنجاکه مشابهت‌های بسیاری در نام و شکل پوشش در جغرافیای فرهنگی زبان فارسی بهچ...
[ 6 ] - A study of Determinism and Free-will in Persian Proverbs
Proverbs as a part of colloquial literature are always nourished by religion, culture, traditions, and philosophical beliefs of a community, and thus they mirror the common beliefs of a people. The frequent repletion of a proverb pregnant with a specific thought makes that type of thought a behavioral pattern and affects the actions and behaviors of the people of a society. In the Iranian socie...
[ 7 ] - تلقّی کلامی شاعران پارسی‌گو از واژۀ قرآنی «قلم»
شاعران پارسی با هر گرایش مذهبی و کلامی، تأثیر فراوانی از آیات قرآن کریم پذیرفته و این تأثیرپذیری به صورت‌های گوناگون (تلمیح، تضمین، اشاره، اقتباس ...) در شعر آنها مشهود است تاجاییکه شعرِ کمتر شاعری را می‌توان یافت که از این مضامین خالی باشد. باتوجّه‌به اینکه فرقه‌های مختلف اسلامی، تفسیر و تأویل خاصی از آیات و اشارات قرآنی دارند و هرکدام در سایۀ تعاریف و تعالیم فرقه‌هایشان و همچنین به دلیل شرایط ...
[ 8 ] - مطالعۀ تطبیقی شعر غالب دهلوی و اقبال لاهوری
غالب دهلوی و اقبال لاهوری دو شاعر برجستۀ شبه‌قارۀ هند در قرن‌های نوزده و بیست میلادی هستند که دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی جامعۀ زمان خویش را در آثار خود منعکس کرده‌اند. آنان در دو زبان فارسی و اردو قاعده و طرحی نو درانداخته‌اند و به عنوان الگویی برای مسلمانان شبه‌قارۀ هند و پاکستان مطرح شده‌اند. هر دو از خرافات و رسوم فرسوده گریزان بودند و علیه آن اعتراض نمودند. می‌توان گفت سرچشمه‌های فکری و ادبی...
[ 9 ] - بلاغت وجهیت در شعر مدحی دربار غزنوی
ادبیات از زبان ساخته شده است. بنابراین می‌توان در پژوهش‌های ادبی از نظریّه‌های زبان‌شناختی سود جست. از میان این نظریه‌ها، نقشگرایی برای مطالعۀ بلاغت آثار ادبی مناسب‌تر است زیرا نقشگرایان در کنار جمله‌واره‌های منفرد و کلیت متن، به بافت شکل‌گیری متن (اقتضای حال و مقام) نیز توجه ویژه‌ای می‌کنند و این امر زیربنای بلاغت است. به‌تعبیر نقشگرایان، هر پارۀ سخن سه نقش اساسی و هم‌زمان دارد که آنها را فرانق...
نویسندگان همکار